ศึกษาวิเคราะห์บทบาลีในรตนสูตร ตามแนวคัมภีร์สัททาวิเสส

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ คือ (๑) เพื่อศึกษาความเป็นมาและความส าคัญของรตนสูตร (๒) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาคัมภีร์สัททาวิเสส (๓) เพื่อศึกษาวิเคราะห์บทบาลีในรตนสูตร ตาม แนวคัมภีร์สัททาวิเสส เป็นการวิจัยเชิงเอกสารโดยมีวิธีด าเนินการวิจัย คือ น ารตนสูตรชั้นปฐมภูมิ คือ พระไตรปิฎก อรรถกถา ที่เป็นภาษาบาลีแปลเป็นภาษาไทย มีการวิเคราะห์บทบาลีในรตนสูตรตาม แนวคัมภีร์สัททาวิเสส ในด้านหลักภาษา พจนานุกรม ฉันทลักษณ์ และอลังการ ผลการวิจัยพบว่า จากการศึกษาประวัติความเป็นมาและความส าคัญของรตนสูตรท าให้ ทราบค าว่า รตน มีความหมาย ๓ อย่าง คือ มาตราวัด แก้วแหวนเงินทอง และความประเสริฐ ในรตน สูตรนี้ หมายถึงพระพุทธพจน์ที่กล่าวถึงคุณของพระรัตนตรัย คือ พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ และ พระสังฆคุณ ซึ่งปรากฏอยู่ในพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะและขุททกนิกาย สุตตนิบาต รตนสูตรเป็นพระพุทธพจน์ที่ว่าด้วยคุณค่าและอานุภาพของพระรัตนตรัย คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นพระสูตรที่พระพุทธเจ้าประทานแก่ชาวเมืองเวสาลี เมื่อคราวประสบ วิกฤตการณ์ต่าง ๆ เนื้อความกล่าวถึงคุณของพระรัตนตรัยอันที่เป็นที่พึ่งทางใจอันเกษม และเน้น คุณธรรมที่สามารถน้อมมาร าลึกถึงและปฏิบัติตามได้ คือลดละกิเลสให้จางคลายไปโดยล าดับ โดย น าเอาพระคุณที่อยู่ในพระรัตนตรัยมาเป็นแนวทางและเป้าหมายในการปฏิบัติ เช่น สมาธิคุณอัน ยิ่งใหญ่ของพระพุทธเจ้าและการปฏิบัติตนของพระสงฆ์อันเรียบง่ายไม่มีบาปให้ปกปิด รตนสูตรพระ พุทธพจน์นี้แสดงให้เห็นว่า ชีวิตที่มีคุณค่าตามหลักพระพุทธศาสนานั้นต้องลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง โดยมีแก่นแท้อยู่ที่การขจัดความเห็นแก่ตัวลงโดยล าดับจนหมดสิ้นไป จึงจะเข้าถึงพระนิพพานอันเป็น คุณค่าสูงสุดได้ คัมภีร์บาลีกลุ่มสัททาวิเสสอันเป็นคัมภีร์พื้นฐานการศึกษาพระไตรปิฎก มีความจ าเป็น อย่างมากที่จะต้องศึกษาหลักภาษาให้เข้าใจอย่างละเอียดลึกซึ้งตามคัมภีร์หลักกลุ่มสัททาวิเสสให้ ครบถ้วนเสียก่อน ค าว่า สัททาวิเสส แปลว่า ไวยากรณ์พิเศษ คือ กลุ่มไวยากรณ์ภาษาบาลีที่เป็นหลัก ส าคัญในการศึกษาเรียนรู้และวินิจฉัยค้นคว้าหลักธรรมในพระไตรปิฎก แบ่งออกได้ ๔ ประเภท คือ ข ๑) กลุ่มคัมภีร์ที่เป็นไวยากรณ์แสดงหลักภาษา มีคัมภีร์กัจจายนะ เป็นต้น ๒) กลุ่มคัมภีร์พจนานุกรม ศัพท์มีคัมภีร์อภิธานัปปทีปิกา เป็นต้น ๓) กลุ่มคัมภีร์ฉันทลักษณ์ กฎเกณฑ์วางค าครุและลหุเป็นแบบ ต่าง ๆ มีคัมภีร์วุตโตทัย ฉันโทมัญชรี เป็นต้น ๔) กลุ่มคัมภีร์อลังการ มีการตกแต่งเสียงและความ หมายให้ภาษามีความไพเราะ มีคัมภีร์สุโพธาลังการ เป็นต้น