กิเลสตามหลักพระพุทธศาสนา

Abstract

บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อแสดงให้เห็นว่า กิเลส คือ สิ่งที่ทำใจให้เศร้าหมอง มี 3 ตระกูลคือ 1) กิเลสตระกูลโลภะ 2) กิเลสตระกูลโทสะ 3) กิเลสตระกูลโมหะ โมหะเป็นกิเลสตระกูลใหญ่ที่สุด เพราะแผ่อิทธิพลครอบงํากิเลส 2 ตระกูลข้างต้น โดยเป็นจุดเริ่มต้นและเป็นตัวขยายขอบเขตของกิเลสเหล่านั้น กิเลสประเภทนี้มีโทษมาก ส่วนกิเลสทุกประเภทมีระดับขั้นของความเกิดขึ้นหรือ มีความเป็นไปลดหลั่นกัน โดยจําแนกออกเป็น 3 ระดับคือ 1) กิเลสขั้นละเอียด หมายถึง กิเลสที่สะสมอยู่ในภวังคจิตหรือจิตไร้สํานึก 2) กิเลสขั้นกลาง หมายถึง กิเลสที่ทําให้จิตใจไม่สงบ 3) กิเลสขั้นหยาบ หมายถึง กิเลสที่ไม่สามารถควบคุมจน เป็นเหตุให้เกิดการกระทําทุจริตทางกายวาจาและใจ และความมุ่งหมายของพระพุทธเจ้าที่ตรัสเรื่องกิเลสพอสรุปได้ว่า 1) เพื่อทําให้จิตสงบจากกิเลส 2) เพื่อให้หลุดพ้นจากความทุกข์ฉะนั้น การพัฒนาจิตเพื่อให้หลุดพ้นจากกิเลส ตัณหา และอุปาทานก็ด้วยการรู้แจ้งธรรมชาติของกิเลสด้วยวิปัสสนาญาณซึ่งเป็นเครื่องมือสําคัญในการปฏิบัติเพื่อหลุดพ้นจากกิเลสเป็นต้นได้