การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของประชาชน ในการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์คือ ๑.เพื่อศึกษาการปัญหาและอุปสรรคของการมีส่วนร่วมของ ประชาชนในการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชนของชุมชนบ้านวังหมอ ตาบลบ่อ อาเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน ๒. เพื่อศึกษากระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชนของ ชุมชนบ้านวังหมอ ตาบลบ่อ อาเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน และ ๓. เพื่อพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของ ประชาชนในการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชนของชุมชนบ้านวังหมอ ตาบลบ่อ อาเภอเมืองน่าน เป็น การวิจัยแบบผสานวิธี ทั้งการวิจัยเชิงปริมาณ เชิงคุณภาพ และการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยเน้น การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเป็นสาคัญ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการพรรณนาความ เก็บข้อมูลด้วย แบบสอบถามจากกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ กลุ่มตัวอย่างจานวน ๒๐๕ คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า ๑. ปัญหาและอุปสรรคของการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชน ของชุมชนบ้านวังหมอ ในภาพรวมจากการเก็บข้อมูลเชิงปริมาณ โดยใช้แบบสอบถาม ด้านที่มีปัญหาและ อุปสรรคมากที่สุด คือ การมีส่วนร่วมในการดาเนินงาน ส่วนด้านที่มีปัญหาน้อยที่สุด คือ ด้านการมีส่วน ร่วมในการรับผลประโยชน์ ซึ่งเมื่อวิเคราะห์รายข้อ ข้อที่เป็นประเด็นปัญหามากที่สุด คือ ประชาชนไม่รับรู้/ เข้าใจ ในกระบวนการการมีส่วนร่วมดาเนินกิจกรรมเกี่ยวกับการจัดการและอนุรักษ์ป่าชุมชน ส่วนข้อที่เป็น ปัญหาน้อยที่สุด คือ ขาดการประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการจัดการและอนุรักษ์ป่าชุมชน และ ประโยชน์ที่ได้รับจากการจัดการและอนุรักษ์ป่าชุมชนไม่ยั่งยืน ๒. กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชน คณะผู้วิจัยดาเนินการประชุมเชิงปฏิบัติการกลุ่มย่อยกับคณะกรรมการหมู่บ้าน และประชาชนในชุมชน ซึ่งมีรายขั้นตอน ๔ ขั้นตอน ได้แก่ ๑) ออกแบบกระบวนการการสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนใน การอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชน ๒) ประชุมเชิงปฏิบัติการกลุ่มย่อยกับคณะกรรมการหมู่บ้าน ผู้นาศาสนาคริสต์ ผู้นาศาสนาพุทธ และประชาชนในพื้นที่ ๓) คณะวิจัยดาเนินการให้ความรู้เกี่ยวกับ การอนุรักษ์และจัดการป่าชุมชน และ ๔) ผู้เข้าร่วมกระบวนการความคิดเห็นและเสนอความคิดเห็น ข ๓. การพัฒนารูปแบบการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชนของชุมชนบ้านวังหมอได้รับความ ร่วมมือจากผู้นาชุมชน ผู้นาศาสนา ประชาชนในพื้นที่เป็นอย่างดี ซึ่งมีการดาเนินกิจกรรมประชุมเชิง ปฏิบัติการร่วมคิด ร่วมร่างธรรมนูญศีลธรรมเกี่ยวกับการอนุรักษ์และจัดการป่าชุมชน ซึ่งเป็นรูปแบบที่ พัฒนาร่วมกันของประชาชนในชุมชน มีเนื้อหาที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และจัดการป่า ในชุมชน ทั้งการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ ดาเนินการ ร่วมรับผลประโยชน์ และการประเมินผลร่วมกัน ๔. การประเมิน (ร่าง) ธรรมนูญศีลธรรมชุมชนเพื่อการอนุรักษ์และการจัดการป่าชุมชน ของชุมชน ดาเนินการโดยการเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามการวิจัย ซึ่งผลการวิจัยประชาชนมีความคิดเห็น อยู่ในระดับมาก และคณะกรรมการประจาหมู่บ้านเห็นชอบให้มีการบังคับใช้ธรรมนูญศีลธรรมฉบับดังกล่าว