พุทธจักรวาลวิทยา : แนวคิด คติความเชื่อ ระบบสัญลักษณ์แบบอุดมคติไทย สู่การสร้างสรรค์ในงานพุทธศิลปกรรมไทยร่วมสมัย

Abstract

การศึกษาวิจัยเรื่อง พุทธจักรวาลวิทยา : แนวคิด คติความเชื่อ ระบบสัญลักษณ์แบบอุดมคติไทย สู่การสร้างสรรค์ในงานพุทธศิลปกรรมไทยร่วมสมัย เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค์ คือ ๑) เพื่อศึกษาแนวคิด คติความเชื่อเรื่องพุทธจักรวาลวิทยา ๒) เพื่อศึกษาการประยุกต์ใช้พุทธจักรวาลวิทยากับการสร้างสรรค์พุทธศิลปกรรม และ ๓) เพื่อศึกษาและบูรณาการแนวคิดพุทธจักรวาลวิทยาไปสร้างสรรค์ในงานพุทธศิลปกรรมไทยร่วมสมัย โดยผู้วิจัยได้ใช้เครื่องมือในการเก็บข้อมูล คือ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง(Structured Interview) และการสัมมนากลุ่มย่อย (Focus Group) ผลการวิจัยพบว่าจากการการศึกษาวัตถุประสงค์ข้อที่ ๑) เรื่องการศึกษาแนวคิด คติความเชื่อเรื่องพุทธจักรวาลวิทยา พบว่าคติความเชื่อพุทธจักวาลวิทยามีการบันทึกไว้ในคัมภีร์พระไตรปิฏก ซึ่งมีอิทธิพลต่องานศิลปกรรมไทยตลอดจนพุทธศาสนิกชน จากการการศึกษาวัตถุประสงค์ข้อที่ ๒) เรื่องศึกษาการประยุกต์ใช้พุทธจักรวาลวิทยากับการสร้างสรรค์พุทธศิลปกรรม พบว่าการประยุกต์กระบวนการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะจะต้องนาองค์ความรู้จากการศึกษาค้นคว้านามาถ่ายทอดจากช่างโบราณที่ได้แฝงนัยยะสาคัญทางพุทธศิลป์อันงดงาม อันประดับลวดลาย และการตกแต่งเพื่อให้เกิดความสวยงามในตัวอาคาร เช่น หน้าบัน เสา ตลอดจนถึงฐานบันไดที่ได้วางตาแหน่งตามคติความเชื่อทางไตรภูมิหรือพุทธจักรวาลวิทยาที่ตอบรับกันอย่างลงตัว จากการการศึกษาวัตถุประสงค์ข้อที่ ๓) เรื่องการศึกษาและบูรณาการแนวคิดพุทธจักรวาลวิทยาไปสร้างสรรค์ในงานพุทธศิลปกรรมไทยร่วมสมัย พบว่าในการสร้างสรรค์ผลงานด้านศิลปะ ต้องมีแรงบันดาลใจและสืบหาข้อมูลให้เข้าใจและถ่ายทอดออกมาและสามารถทาให้ผลงานศิลปะของเรามีความสมบูรณ์และเข้าใจในชิ้นงานมากยิ่งขึ้น ดังนั้นการศึกษาถึงเรื่องแนวความคิด คติความเชื่อเรื่องพุทธจักรวาลโดยการใช้เอกสารเพิ่มเติมจากตาราวิชาการและผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง รวบรวมในเชิงทฤษฎีและผลจากการวิจัย เพื่อนามาเป็นฐานข้อมูลในการเขียนรายงานและการสร้างสรรค์ในงานประยุกต์กระบวนการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะเราต้องนาองค์ความรู้จากการศึกษาค้นคว้านามาถ่ายทอดให้เกิดสิ่งใหม่ที่มีความแปลกและแตกต่างหรือยุคสมัยมากยิ่งขึ้น การศึกษาพุทธจักรวาลวิทยาในงานสถาปัตยกรรมนั้น เพื่อเป็นรากฐานของ สังคมพุทธอย่างยั่งยืนและสืบทอดวัฒนธรรมอันดีงาม และสามารถนามาประยุกต์ใช้ในการสร้างจิตวิญญาณการเรียนรู้ของสังคมล้านนา และองค์ความรู้ใหม่ที่จะเอื้อเฟื้อต่อการบูรณาการสร้างจิตวิญญาณแห่งการเรียนรู้ของสังคมผ่านผลงานพุทธศิลปกรรม การสืบสานและการอนุรักษ์