จารึกวัดสุทัศน์: ที่มา หลักพุทธธรรมและคุณค่าทางสังคม

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑ เพื่อศึกษาประวัติ ความเป็นมาและเนื้อหาของจารึกวัดสุทัศน์ ๒ เพื่อศึกษาหลักพุทธธรรมที่ปรากฏในจารึกวัดสุทัศน์ และ ๓ เพื่อวิเคราะห์คุณค่าและการสร้างสรรค์ของจารึกวัดสุทัศน์ที่มีต่อสังคมไทย จารึกประกอบด้วยสามชุดปรากฏที่พระวิหารหลวงวัดสุทัศน์ ชุดแรก อธิบายอดีตพระพุทธเจ้า ๒๗ พระองค์ ชุดที่สอง อธิบายพระปัจเจกพุทธจานวน ๓๐ แผ่น และชุดที่สาม อธิบายโลกสัณฐาน จานวน ๓๒ แผ่น ผลการศึกษาพบว่า จารึกชุดแรกแหล่งที่มาจากคัมภีร์หลายคัมภีร์ ทั้งนี้เพราะคัมภีร์เหล่านั้นมีเนื้อหาเหมือนกัน คัมภีร์หลักที่ถูกอ้าอิงถึงมีหลายคัมภีร์ทั้งนี้เพราะมากที่สุดคือพระไตรปิฎกเป็นหลัก และคัมภีร์อรรถกถา คัมภีร์หลังอรรถกถาตามลาดับ จารึกชุดที่สอง เนื้อหามาจากคัมภีร์อรรถกถาเป็นหลัก และชุดที่สาม แหล่งที่มาจากอรรถกถาและคัมภีร์ชั้นหลังอรรถกถาตามลาดับจารึกทั้งสามชุดจารึกเนื้อหาปรากฏทั้งมีอิสระออกจากกัน ขณะเดียวกันก็ความหมายรวมกัน กล่าวคือ เมื่อรวมกันแล้วจารึกเหล่งนี้เป็นเหมือนกันคัมภีร์หนึ่งประกอบด้วย ๓ บท มีเนื้อหาแสดง “จักรวาลวิทยา” ซึ่งเนื้อหาสอดคล้องกับภาพจิตรกรรมที่เสาพระอุโบสถ ปฏิมากรรมและสถาปัตยกรรมที่เขตพุทธาวาสที่แสดงความหมายของ “จักรวาลวิทยา” เช่นกัน จารึกชุดที่สามแสดงโลกสัณฐานและบุคคลที่อยู่ในโลกทั้งภูมิ ได้แก่ สวรรค์ภูมิ มนุษย์ภูมิ และอบายภูมิ และคุณสมบัติของผู้ที่อยู่ในภูมิทั้งสาม บุคคลที่เป็นอุดมคติในภูมิทั้งสามคือพระปัจเจกพุทธและพระพุทธเจ้า ซึ่งปรากฏในจารึกที่สองและที่หนึ่ง จุดมุ่งหมายของจารึกที่จะแสดงมีความหมายเช่นเดียวกับคัมภีร์คือ แสดงหลักคาสอนทางพระพุทธศาสนา หลักธรรมหลักที่แสดงในเนื้อหาจารึกที่สามก็คือหลักสังสารวัฎและหลักกรรมหลักกรรมเป็นหลักธรรมชาติที่มีผลตายตัวที่ผู้กระทาอย่างไรจะให้ผลเป็นเช่นนั้น หลักกรรมนี้มีอิทธิพลต่อการดาเนินชีวิตของสังคมไทยมาช้านานจนถึงปัจจุบัน เช่นเดียวกับอดีตพระพุทธเจ้าที่แสดงอุดมคติสูงสุดของมนุษย์ที่เปิดโอกาสให้ทุกคนที่บาเพ็ญบารมีอย่างยิ่งยวดแล้วเป็นพระพุทธเจ้าได้ ซึ่งเป็นหลักสากลของพระพุทธศาสนานั่นเอง