การศึกษาองค์ความรู้และกระบวนการถ่ายทอดองค์ความรู้เชิงพุทธของปราชญ์ชาวบ้านอีสาน

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาสถานภาพ บทบาท แนวคิด องค์ความรู้ และกระบวนการถ่ายทอดองค์ความรู้เชิงพุทธ ปัจจัยที่ส่งผลต่อวิถีชีวิตและการจัดการทรัพยากรชุมชนของปราชญ์ชาวบ้านอีสาน และเสนอรูปแบบการดาเนินชีวิตวิถีพุทธตามภูมิปัญญาของปราชญ์ชาวบ้านอีสาน ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ผลการศึกษา พบว่า ปราชญ์ชาวบ้านเป็นบุคคลต้นแบบในการสร้างชุมชนคนดี เป็นผู้นาทางปัญญาที่นาองค์ความรู้พื้นบ้านมาส่งเสริมความเข้มแข็งของชุมชน โดยวิธีการ (๑) การส่งเสริมการมีส่วนร่วมในชุมชน (๒) การส่งเสริมการเรียนรู้ในชุมชน (๓) การส่งเสริมในการจัดการทรัพยากรที่มีอยู่อย่างเป็นระบบและยั่งยืน (๔) การส่งเสริมวัฒนธรรมที่ดีงามของชุมชน (๕) การส่งเสริมการสร้างจิตสานึกรักชุมชน และ (๖) การส่งเสริมค่านิยมร่วมเกี่ยวกับคุณธรรมจริยธรรมในชุมชน องค์ความรู้ของปราชญ์ชาวบ้าน มีความหลากหลายตามความถนัดและการปฏิบัติของแต่ละคน ซึ่งเป็นองค์ความรู้ทางสังคมและความรู้ส่วนบุคคลทั้งแบบฝังลึกในตัวคนและความรู้ที่ปรากฏชัดแจ้ง ส่วนองค์ความรู้เชิงพุทธ มีทั้งองค์ความรู้ทางธรรมตามหลักพุทธศาสนาและองค์ความรู้ในการประกอบอาชีพเกษตรกรรมตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กระบวนการถ่ายทอดองค์ความรู้เชิงพุทธของปราชญ์ชาวบ้านอีสาน ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการตนเองและชุมชน ปัจจัยที่มีอิทธิพลและผลกระทบต่อวิถีชีวิตและการจัดการทรัพยากรของปราชญ์ชาวบ้าน พบว่า ปัจจัยสาคัญ ได้แก่ การเป็นบุคคลต้นแบบในการสร้างชุมชนคนดี การรู้จักชุมชนของตัวเอง การสร้างกระบวนการเรียนรู้ในชุมชน และการบริหารจัดการตนเองเพื่อพัฒนาชุมชน ส่วนรูปแบบการดาเนินชีวิตวิถีพุทธตามภูมิปัญญาของปราชญ์ชาวบ้านอีสาน คือการมีวิถีชีวิตที่พอเพียง สร้างชุมชนคนดีขยายเครือข่ายแบบพันธมิตรดวงดาวให้เป็นกลไกและแสงสว่างทางปัญญาแก่สังคม