วิเคราะห์หลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต

Abstract

รายงานวิจัยเรื่องวิเคราะห์หลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต มีวัตถุประสงค์ ๑) เพื่อศึกษาหลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ๒) เพื่อศึกษาอิทธิพลหลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ที่มี ต่อสังคมไทย ๓) เพื่อศึกษาคุณค่าจากหลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพแบบลงพื้นที่สัมภาษณ์เพื่อเก็บข้อมูล ผลการวิจัยพบว่า ๑. หลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต มี ๒ ลักษณะ คือ ๑)คาสอนที่ท่านประพันธ์หรือเรียบเรียงเอง มี ๒ เรื่อง คือ ขันธะวิมุติสะมังคีธรรมและบทธรรม บรรยาย ๒)คาสอนที่ศิษยานุศิษย์จดบันทึกไว้ แบ่งเป็น ๒ แบบ คือ ก)เป็นบันทึกเรื่องราวสั้นๆ มี ๒ ชุด คือ ๑. มุตโตทัย ๒.ธรรมเทศนาของพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต ข) บันทึกโอวาทหรือคาสอนสั้นๆ ที่ศิษย์แต่ละท่านผู้ได้ฟังแล้วจดบันทึกไว้ มี ๓ ชุด คือ ๑.ปกิณณกธรรม ๒.ธรรโมวาท ๓.ภูริทตฺตธมฺโม วาท ส่วนแนวทางการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต นั้น จัดอยู่ในสานักปฏิบัติธรรมแบบ พุทโธ ตามแนววิธีการปฏิบัติสติปัฏฐาน ๔ ซึ่งได้รับการสืบทอดจากศิษยานุศิษย์เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน ๒. อิทธิพลหลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโตที่มีต่อ สังคมไทย หลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโตมีอิทธิพลต่อสังคมไทย ๒ ด้านใหญ่ๆ คือ ๑)ด้านคณะสงฆ์ แนวทางการปฏิบัติวิปัสสสนากรรมฐานของท่านได้เป็นที่ยอมรับและ นิยมแพร่หลายไปในหมู่พระภิกษุสามเณรอย่างกว้างขวางทั้งในประเทศและต่างประเทศ ซึ่งแสดงให้ ข เห็นว่าหลักคาสอนและแนวการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานของท่านมีอิทธิพลส่งผลต่อคณะสงฆ์ทั้งฝ่าย ธรรมยุติกนิกายและมหานิกายเป็นอย่างมาก ๒)ด้านพุทธศาสนิกชนทั่วไป พุทธศาสนิกชนได้มีโอกาส สังเกตวัตรปฏิบัติของพระกรรมฐานและมีโอกาสทาความรู้จักคุ้นเคยจึงเริ่มมีความเข้าใจและสนใจจะ ปฏิบัติธรรมมากขึ้นเป็นลาดับและกลายเป็นความนิยมในเวลาต่อมา ภายหลังจากที่หลวงปู่มั่นได้ มรณภาพ ชื่อเสียงเกียรติคุณของท่านก็ได้ปรากฎและหลักคาสอนและแนวทางการปฏิบัติวิปัสสนา กรรมฐานของท่านได้มีอิทธิพลต่อพุทธศาสนิกชนทั้งชาวไทยและต่างประเทศ จนกระทั่งท่านได้รับการ ยกย่องจากองค์การยูเนสโกว่าเป็นบุคคลสาคัญของโลก สาขาสันติภาพประจาปี ๒๕๖๓-๒๕๖๔ ๓. คุณค่าจากหลักคาสอนและแนวการปฏิบัติกรรมฐานของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต คุณค่าที่ ได้เกิดจากข้อวัตรปฏิบัติของหลวงปู่มั่น ในแง่ของความเคร่งครัดต่อพระธรรมวินัย ปฏิปทาในการ ปฏิบัติกรรมฐาน การสั่งสอนศิษยานุศิษย์ ที่สั่งสอนได้ตรงจริตอัธยาสัย มีความแตกฉานช่าชองใน ธรรมทั้งปริยัติและปฏิบัติ สามารถตอบปัญหาธรรมแก่ผู้ปฏิบัติได้อย่างลึกซึ้งเข้าใจง่าย และมีความ สารวมระวังกอปรด้วยเมตตาธรรม คุณค่าที่เกิดขึ้นจากสาเหตุเหล่านี้ทาให้มีสานักวิปัสสนากรรมฐาน สายหลวงปู่มั่นทั้งฝ่ายธรรมยุติกนิกายและฝ่ายมหานิกายเกิดขึ้นมากมาย ซึ่งทั้ง ๒ นิกายนี้ ได้ยึดถือ ปฏิบัติตามหลักที่ท่านได้สั่งสอนเอาไว้