รูปแบบการนำตนเองเข้าไปผูกพันกับชุมชน ของพระสงฆ์ในการแก้ไขปัญหาสังคม

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑) เพื่อศึกษารูปแบบการนำตนของพระสงฆ์เข้าไปผูกพันกับชุมชน ๒) เพื่อวิเคราะห์ลักษณะการพัวพันของพระสงฆ์กับชุมชน และ๓) เพื่อวิเคราะห์รูปแบบของพระสงฆ์เข้าไปพัวพันกับสังคมในการแก้ไขปัญหาสังคมนั้น กลุ่มตัวอย่างในการศึกษาประกอบด้วยพรสงฆ์ที่ทำงานสังคมสงเคราะห์ จำนวน ๓ รูป และพระสงฆ์ที่ทำงานพัฒนาด้านจิตใจจำนวน ๗ รูปเครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา การสัมภาษณ์อย่างเป็นทางการและพูดคุยไม่เป็นทางการผลของการศึกษานำมาวิเคราะห์ภายใต้กรอบแนวคิดพระพุทธศาสนาเพื่อสังคม (socially engagedBuddhism) ต่อมา ผลการศึกษาพบว่า “รูปแบบ” การทำงานของพระสงฆ์ในการนำตนเข้าไปผูกพันกับชุมชนพบว่า การนำตนเข้าไปผูกพันกับชุมชนมาจากชุมดของความสัมพันธ์ระหว่างพระสงฆ์กับชุมชนชุดหนึ่ง ได้แก่ การทำงานมาจากแรงจูงใจที่เกิดจากภายในเพราะสัมผัสกับบริบททางสังคมที่มีตนเองอาศัยอยู่ประสบการปัญหาบางประการและตระหนักว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนที่จะต้องเข้าไปคลี่คลายปัญหามากที่สุด ลักษณะงานมักจะเป็นงานการสังเคราะห์เป็นหลัก รองลงมาเพราะเงื่อนไขบริบทอันเป็นข้อผูกมัดทางวัฒนธรรมของพระสงฆ์ที่ควรทำหน้าที่จะพึงกระทำ ลักษณะงานจะมีขอบเขตงานด้านจิตใจเป็นหลัก และน้อยที่สุดคือคือเงื่อนไขสภาพแวดล้อมบังคับ อย่างไรก็ดี แรงจูงใจที่แตกต่างกันนี้จะมีความคล้ายคลึงกันเมื่อพระสงฆ์ได้นำตนเองไปผูกพันกับชุมชนจะหลอมตนเองเข้าไปชุมชนแล้วจะส่งผลต่อแรงบันดาลใจและอุทิศตนเองทำงานตลอดชีวิตต่อมาหลักการแนวคิดพระพุทธศาสนาเพื่อสังคม คือ ๑) สรรพสิ่งมีความเชื่อมโยงซึ่งกันและกันทั้งสิ่งที่เป็นนามธรรมและสิ่งที่รูปธรรม พระสงฆ์มีความเชื่อมโยงกับหลักธรรมคือเป็นผู้ปฏิบัติธรรมและในเชิงปรากฏการณ์ทางสังคมพระสงฆ์จึงมีความเชื่อมโยงระหว่างหน่วยพระสงฆ์และหน่วยสังคมอย่างแยกออกกันไม่ได้ ๒) พระสงฆ์กล่อมเกลาตนเองจากการเห็นหลักการเชื่อมโยงนั้น และ๓) นำตนเองเข้าไปผูกพันกับชุมชนในฐานะตนเองเป็นสมาชิกส่วนหนึ่งของชุมชนเพื่อแก้ไขปัญหานั้น ผลของการศึกษาปรากฏการณ์ชุดรูปแบบความสัมพันธ์ชุดหนึ่งของพระสงฆ์ในการทำงานตามกรอบแนวคิดพระพุทธศาสนาเพื่อสังคม พบว่า พระสงฆ์กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่กล่อมเกลาตนเองในระดับเข้มเข้มแล้วเห็นว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งของสังคมและนำตนเองเข้าไปผูกพันกับชุมชน ผลจากการผูกพันและทำงานเพื่อสังคมเห็น ทำให้ตนเองเห็นความเชื่อมโยงของสรรพสิ่งและนำมาสู่ การกล่อมเกลาตนเองต่อไปองค์ประกอบของแนวคิดพระพุทธศาสนาเพื่อสังคมตามปรากฏการณ์ของพระสงฆ์ที่ทำงานเพื่อสังคมจึงอธิบายได้ว่า องค์ประกอบของแนวคิดทั้งสามจะมีความเชื่อมโยงเป็นเหตุผลในเวลาเดียวกัน พระสงฆ์ที่ทำงานเพื่อสังคมจะมีระดับความเข้มในคุณสมบัติแตกต่างกันอย่างไรก็ดีแนวคิดนี้เป็นชี้วัดที่จะอธิบายการทำงานของพระสงฆ์เพื่อสังคมได้อย่างดี