ภูมิปัญญาพระพุทธศาสนาเพื่อสังคมของสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดพระพุทธศาสนาเพื่อสังคมในสังคมไทยและ ประชาคมอาเซียน โดยวิเคราะห์วิธีการเผยแผ่ อิทธิพล ผลกระทบ และภูมิปัญญาพระพุทธศาสนาเพื่อ สังคมที่เป็นอัตลักษณ์ร่วมของสังคมไทยและประชาคมอาเซียน ผลการศึกษาพบว่า แนวคิด พระพุทธศาสนาเพื่อสังคมในความหมายของสังคมไทยและประชาคมอาเซียนคือองค์ความรู้ที่เกิด จากการปฏิบัติตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนา ประกอบด้วยภูมิปัญญาทางโลกและภูมิปัญญาทาง ธรรมที่สัมพันธ์กับความเข้าใจโลกและชีวิต การมองโลกและชีวิตตามเป็นจริง จนพึ่งตนเอง มีสันติ สุขในชุมชนและสังคม ส่วนวิธีการเผยแผ่ อิทธิพล ผลกระทบมีหลากหลายรูปแบบ โดยภิกษุสงฆ์ ฆราวาส และองค์กรชุมชนใช้พระพุทธศาสนาเป็นเครื่องมือยกระดับจิตใจบุคคลให้พึ่งตนเองและให้ ชุมชนเข้มแข็ง ผ่านการผสมผสานกับรากฐานวัฒนธรรมเดิมของท้องถิ่นและวัฒนธรรมร่วมสมัย อัตลักษณ์ร่วม แบ่งได้เป็น ๒ ลักษณะ คือ (๑) ภูมิปัญญาทางโลก ค้นพบโดยปัจเจกชน กลุ่มชน ท้องถิ่น และรัฐ ในรูปของกฎหมาย จารีตประเพณีชุมชน วรรณกรรมทางโลกและทาง ศาสนาที่เป็นมุขปาฐะและเป็นลายลักษณ์อักษร และ (๒) ภูมิปัญญาทางธรรม ค้นพบจากภูมิธรรม ทางปริยัติและปัญญาญาณของภิกษุสงฆ์ทั้งฝ่ายคันถธุระและวิปัสสนาธุระ และปราชญ์ทางศาสนา ภูมิปัญญาทั้งสองเชื่อมโยงกันเป็นรากฐานในการมองโลก เป้าหมายชีวิต ค่านิยมและวิถีชีวิต การปรับตัว ต่อกระแสโลกาภิวัตน์ สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และการพัฒนาสังคมให้สงบสุขและยั่งยืน ภูมิปัญญา พุทธศาสนาเพื่อสังคมที่โดดเด่นของสังคมไทยคือรูปแบบการเผยแผ่พระพุทธศาสนาที่หลากหลาย เป็น ทางเลือกในการแก้ปัญหาชีวิต การพัฒนาชุมชนและสังคม ใน สปป.ลาว คือความเป็นหนึ่งเดียวของ สถาบันสงฆ์และการใช้พระพุทธศาสนาเป็นแนวทางการปกครองบ้านเมืองจนเป็น "ธรรมนูญ วัฒนธรรม" ในราชอาณาจักรกัมพูชา คือการบริหารประเทศแบบ “สังคมนิยมพระพุทธศาสนา” ภิกษุ สงฆ์มีสิทธิแสดงออกทางการเมืองได้อย่างเสรีภายใต้รัฐธรรมนูญจนชี้นำการเปลี่ยนแปลง สังคม และอัตลักษณ์ร่วม จำแนกได้ ๕ ด้าน ได้แก่ ด้านภูมิปัญญาทางโลกและทางธรรม ด้านการพัฒนา สังคม ด้านสุขภาพและการแพทย์ ด้านวรรณกรรมพระพุทธศาสนา และด้านทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม