ศึกษาการเสริมสร้างสุขภาวะองค์รวมในการดำเนินชีวิตอย่างสมดุลตาม หลักพุทธจิตวิทยา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพประกอบด้วยวัตถุประสงค์ ๒ ประการคือ (๑) เพื่อศึกษาสุขภาวะองค์รวมและวิถีชีวิตที่สมดุลตามหลักพุทธจิตวิทยาและ (๒) เพื่อวิเคราะห์วิถีชีวิตที่สมดุลกับการเสริมสร้างสุขภาวะองค์รวมตามหลักพุทธจิตวิทยา การสัมภาษณ์เชิงกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ๕ ท่านจากตัวแทนของพระสงฆ์และนักวิชาการชาวพุทธที่มาจากองค์กรทั้งในระดับภูมิภาคและระดับนานาชาติทั้ง ๔ ประเทศได้แก่ประเทศไทย ศรีลังกา สหราชอาณาจักร และสหรัฐอเมริกา ผลการวิจัยแสดงให้เห็นองค์ประกอบทั้ง ๔ ของสุขภาวะที่เมื่อรวมเข้าด้วยกันแล้วจะเกิดเป็นสุขภาวะแบบองค์รวมที่บ่งบอกถึงร่างกายโดยกำเนิด ศีลธรรมทางสังคม จิตใจที่สงบ และปัญญาตื่นรู้ตามลำดับ องค์ประกอบเหล่านี้คือผลลัพธ์ของสุขภาวะแบบองค์รวม ซึ่งเป็นผลมาจากวิถีชีวิตที่สมดุล เมื่อความต้องการของมนุษย์ตามลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์ (Maslow) ได้แก่ความต้องการทางสรีรวิทยา ความต้องการความปลอดภัยในสังคม ความต้องการการยอมรับทางสังคม และการตระหนักรู้คุณค่าของตนเอง การส่งเสริมสุขภาวะองค์รวมมีอยู่ ๔ วิธี ได้แก่ (๑) การฝึกฝนความสันโดษเพื่อส่งเสริมสุขภาวะทางกายภาพ (๒) การรักษาศีลห้า การคบกัลยาณมิตร และฝึกฝนการสงเคราะห์สังคมเพื่อส่งเสริมสุขภาวะทางศีล (๓) การฝึกฝนสมถะกรรมฐานคือการทำสมาธิ และการบำบัดด้วยการรู้คิดโดยใช้สติเป็นฐาน (MBCT) เพื่อส่งเสริมสุขภาวะทางจิต และ (๔) การเพิ่มพูนภูมิปัญญาโดยการเจริญสติปัฏฐาน ๔ และการเจริญมรรคทั้ง ๔ เพื่อส่งเสริมสุขภาวะทางปัญญา ผลลัพธ์สุดท้ายก็คือ “สุขภาวะ” และ “หนทางแห่งความสมดุลย์” คือการบรรลุซึ่งจุดประสงค์อันสูงสุดได้ในที่สุด