การจัดการที่ดินของวัดในพระพุทธศาสนา

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) ศึกษาการได้มาและการจัดการที่ดินในพุทธศาสนา ๒) ศึกษาการจัดการที่ดินวัดตามกฎหมายไทย และ ๓) ศึกษาแนวทางการจัดการที่ดินวัดในสังคมไทย ด้วยการรวบรวมข้อมูลที่เป็นเอกสาร และสัมภาษณ์ความเห็นเจ้าอาวาสจำนวน ๓ รูป โดยวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า ที่ดินในพุทธศาสนาเป็นที่อยู่อาศัยสำหรับพระภิกษุเป็นที่บำเพ็ญกุศลของพุทธศาสนิกชนมีเป้าหมาย ๒ อย่าง คือ ๑) สำหรับการเผยแผ่พระพุทธศาสนา และ ๒) สำหรับเป็นที่พักของพระสงฆ์จากทิศทั้ง ๔ ส่วนหลักธรรมเพื่อการจัดการที่ดินวัดในพุทธศาสนามี ๒ อย่าง คือ ๑) หลักธรรมสำหรับผู้ปกครองวัด และ ๒) หลักธรรมสำหรับผู้อยู่ร่วมกัน การได้ดินของวัดตามหลักของกฎหมาย ฐานะของวัดและการถือครองที่ดินของวัดมีผู้ศรัทธาบริจาคที่ดินเพื่อสร้างวัด ประเภทของที่ดินของวัดมี ๓ อย่าง คือ ๑) ที่วัด ๒) ที่ธรณีสงฆ์ และ ๓) ที่กัลปนา กรรมสิทธิ์ในที่ดินของวัดเป็นไปตามประมวลกฎหมายที่ดิน และการคุ้มครองที่ดินของวัดมี ๔ อย่าง คือ ๑) ลักษณะที่ดินของวัด ๒) การห้ามโอนที่ดินของวัด ๓) การห้ามยกอายุความขึ้นสู้กับวัด และ ๔) การห้ามบังคับคดีกับที่ดินของวัด ส่วนการจัดการที่ดินของวัดในสังคมไทย ปัญหาเรื่องที่ดินวัดในจังหวัดอุบลราชธานีจำนวน ๔ กรณี คือ ๑) กรณีเช่าที่ดินวัดของวัดหลวง ๒) กรณียกที่ดินวัดร้างของวัดป่าพระพิฆเนศวร และ ๓) กรณีนำที่ดินวัดไปจัดสรรประโยชน์ของวัดด้ามพร้า ทั้งหมดแก้ปัญหาเรื่องดินวัดด้วยความความเมตตาแลกรุณาผ่านการประนีประนอมเป็นหลักสำคัญ