การสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ด้วยทุนทางวัฒนธรรมตามแนวพุทธศาสนา

Abstract

การวิจัยเรื่อง “การสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดีด้วยทุนทางวัฒนธรรมตามแนวพุทธศาสนา” ครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) ศึกษารูปแบบการสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๒) ศึกษาขบวนการสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี และ ๓) ศึกษาวิเคราะห์การสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เน้นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) ประกอบด้วย การวิจัยเอกสาร (Documentary Research) การเก็บข้อมูลเชิงปฏิบัติการ (Workshop) โดยการสัมภาษณ์เจาะลึก ประชากรและกลุ่มตัวอย่างคัดเลือกแบบเจาะจงประกอบด้วย ผู้รู้ (Keys persons) พื้นที่ในเขตจังหวัดเลยที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษาและโรงเรียนมัธยมศึกษาในเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑๙ รวมทั้งสิ้น ๖๐ คน ผลการศึกษา พบว่า ๑) รูปแบบการสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดีมีรูปแบบหลัก ๕ รูปแบบ ได้แก่ ๑. การปลูกฝังจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๒. การจัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๓. การมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๔. การบูรณาการเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี และ ๕. ด้านนโยบายเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๒) ขบวนการสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดีมีขบวนการหลัก ๕ ขบวนการ ได้แก่ ๑. ขบวนการสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๒. ขบวนการจัดกิจกรรมเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๓. ขบวนการมีส่วนร่วมเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๔. ขบวนการบูรณาการเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี และ ๕. ขบวนการด้านนโยบายเพื่อพัฒนาจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี ๓) ผลการวิเคราะห์การสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดี พบว่า โรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา และโรงเรียนมัธยมศึกษาในเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑๙ มีการจัดกิจกรรมที่ก่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการปลูกจิตสานึกการทาความดีได้อย่างมีประสิทธิผล มีทักษะการปฏิบัติและเกิดการกระทาความดีอย่างต่อเนื่อง เกิดการบูรณาการระหว่างผู้เรียน วัดและชุมชนใกล้เคียงอย่างสมัครสมานสามัคคี แสดงให้เห็นถึงบทบาทสาคัญของกิจกรรมการสร้างเสริมจิตสานึกความเป็นพลเมืองดีที่ส่งผลให้ผู้เรียนเกิดจิตสานึกและแสดงออกตามแนวพุทธศาสนาได้อย่างเป็นรูปธรรม