การปริวรรตและวิเคราะห์รูปแบบการปกครองบ้านเมือง จากคัมภีร์ตานานเมืองพะเยา ฉบับวัดศรีโคมคำ

Abstract

การวิจัยเรื่อง การปริวรรตและวิเคราะห์รูปแบบการปกครองบ้านเมืองจากคัมภีร์ตานาน เมืองพะเยา ฉบับวัดศรีโคมคา มีวัตถุประสงค์เพื่อปริวรรตคัมภีร์ตานานเมืองพะเยาฉบับวัดศรีโคมคา เพื่อศึกษาวิเคราะห์หลักการปกครองบ้านเมืองและหลักพุทธธรรมด้านการปกครองบ้านเมืองที่ปรากฏ ในคัมภีร์ตานานเมืองพะเยา และ เพื่อศึกษาวิเคราะห์รูปแบบและหลักการปกครองบ้านเมืองเชิง บูรณาการ การดาเนินการศึกษาวิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการปริวรรตเอกสารคัมภีร์ตานาน เมืองพะเยา ฉบับวัดศรีโคม จานวน ๑ ผูก วัสดุที่ใช้จารได้แก่ ใบลาน จารด้วยอักษรล้านนา มีทั้งหมด ๕๔ หน้า จารเมื่อปีพุทธศักราช ๒๔๗๑ นับถึงปีปัจจุบัน (พ.ศ.๒๕๖๒) อายุได้ ๙๑ ปี หลังจากปริวรรต เสร็จได้ให้ผู้เชียวชาญทาการตรวจสอบความถูกต้องของเนื้อหาและภาษา แล้วจึงทาการวิเคราะห์ เนื้อหาตามวัตถุประสงค์ จากการศึกษาพบว่า คัมภีร์ตานานเมืองพะเยาแบ่งออกเป็น ๔ ตอนหลักๆ คือ ตอนที่ ๑ กล่าวถึง ตานานปู่เจ้าลาวจก หรือลวจักกราช ปฐมกษัตริย์เมืองหิรัญเงินยางเชียงแสน ตอนที่ ๒ กล่าวถึง ตอนพญาศรีจอมธรรมได้แยกตัวจากเมืองหิรัญเงินยางเชียงแสนมาตั้งเมืองพะเยาในปี พ.ศ. ๑๖๓๙ ตอนที่ ๓ กล่าวถึง กษัตริย์องค์สาคัญของเมืองพะเยา คือ ขุนเจืองธรรมิกราฃ พ่อขุนงาเมือง และกล่าวถึงความสัมพันธ์ของอาณาจักรสุโขทัย อาณาจักรเชียงราย และอาณาจักรพะเยา ตอนที่ ๔ กล่าวถึง ประวัติการก่อสร้างพระเจ้าตนหลวงพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของพะเยา และความสัมพันธ์ ของเมืองพะเยาหลังถูกผนวกเข้ากับอาณาจักรล้านนา หลักการปกครองบ้านเมืองและหลักพุทธธรรมด้านการปกครองบ้านเมืองที่ปรากฏใน คัมภีร์ตานานเมืองพะเยา พบว่า มีหลักการปกครองที่ใช้สืบต่อกันมาอยู่ ๓ หลัก คือ หลักพ่อสอนลูก ของท้าวลวจักกราช จานวน ๑๒ ข้อ หลักประเวณียธรรมของพญาศรีจอมธรรม ปฐมกษัตริย์เมือง พะเยา จานวน ๗ ข้อ แต่สามารถถอดหลักการปกครองได้ ๑๒ ข้อ และพบหลักพุทธธรรมที่นามาใช้ ในการปกครอง คือ หลักอปริหาณิยธรรม ๗ ประการ นอกจากหลักการปกครองทั้ง ๓ ยังพบรูปแบบ การปกครองของอาณาจักรพะเยาที่พญาศรีจอมธรรมทรงวางรูปแบบการปกครองไว้อย่างเป็นระบบ นอกจากหัวเมืองน้อยใหญ่ที่อยู่รอบนอกแล้ว ในเขตพื้นที่เมืองพะเยา หลังจากได้ทาการกาหนดเขต พื้นที่แล้ว ยังได้แบ่งการปกครองออกเป็นออกเป็นเขตเรียกว่า พันนา ได้ ๓๖ พันนา มีการแบ่งอานาจ หน้าที่ และมอบนโยบายในการปกครองอย่างเป็นระบบ สามารถนามาบูรณาการกับการบริหารการ ปกครองในสมัยปัจจุบันได้ โดยหลักการปกครองทั้ง ๓ หลัก มีความสอดคล้องกับหลักพุทธธรรม หลัก ธรรมาภิบาล และทฤษฎีโครงสร้างหน้าที่ ซึ่งเป็นหลักที่ใช้ในการปกครองในสมัยปัจจุบันนี้.