การจัดการป่ากันชนร่วมของชุมชนบริเวณเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง

Abstract

งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑) ศึกษาการจัดการและปัญหาของการจัดการป่ากันชนร่วมและ ๒) เสนอยุทธศาสตร์การจัดการป่ากันชนร่วมของชุมชนบริเวณเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ รวบรวมข้อมูลโดยการวิจัยเอกสาร การวิจัยภาคสนาม ประกอบด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม การจัดเวทีสาธารณะ และกิจกรรม “กินข้าวป่าเล่าความหลังฟังปัญหา” ผู้ให้ข้อมูลสาคัญที่ใช้ในการศึกษามีจานวน ๔๗ คน ใช้การตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้าด้านวิธีรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา และอธิบายด้วยวิธีพรรณนาโดยเน้นหลักการออกแบบกติกาในการจัดการทรัพยากร ผลการวิจัยพบว่า ๑) มีการหาประโยชน์จากป่าสงวนแห่งชาติและป่าชุมชน โดยผู้คนในและนอกพื้นที่ โดยการบุกรุกพื้นที่ การตัดต้นไม้ การหาของป่า การล่าสัตว์ป่าสงวน วิกฤตการณ์ไฟป่าในฤดูแล้ง ปัญหาของช้างป่าบุกรุกทาลายพืชสวน พืชไร่ และการรุกล้าเข้าไปในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง และ ๒) ป่าชุมชน และป่าสงวนแห่งชาติ ที่มีพื้นที่ไม่ประชิดและประชิดกับเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ดาเนินกิจกรรมผ่านโครงการจัดตั้งป่าชุมชนที่กรมป่าไม้อนุญาตให้จัดตั้ง การดาเนินการในพื้นที่ป่าชุมชนมีการลาดตะเวนร่วม มีการพูดคุยปรึกษาหารือระหว่างภาครัฐและชุมชน ทาแนวป้องกันไฟป่า ทาฝายชะลอน้า การปลูกต้นไม้เสริม ตั้งจุดสกัดเพื่อป้องกันและตรวจตรา โดยมีกฎ และระเบียบในทั้งนี้ มีการใช้ประโยชน์ที่ไปในทิศทางเดียวกัน การใช้ประโยชน์ในเชิงพื้นที่ภายใต้ปัจจัยชุมชนมีความแตกต่าง จึงจาเป็นต้องกาหนดแนวทางบนพื้นฐานการทาเป็นยุทธศาสตร์ในพื้นที่กันชนห้วยขาแข้ง เพื่อให้เป็นแนวทางในการปฏิบัติทั้งหมดภายใต้กฎหมายใหม่ (พระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. ๒๕๖๒ และพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. ๒๕๖๒ ให้เป็นยุทธศาสตร์ของพื้นที่ ยุทธศาสตร์ของอาเภอ และยุทธศาสตร์จังหวัด)