การบูรณาการหลักพุทธธรรมในการเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุขององค์กรชุมชน อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม

Abstract

งานวิจัยฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์คือ ๑) เพื่อศึกษากระบวนการเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุของ องค์กรชุมชน อาเภอ สามพราน จังหวัดนครปฐม ๒) เพื่อศึกษากิจกรรมที่บูรณาการหลักพุทธธรรมใน การเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุ ขององค์กรชุมชน ในอาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม และ๓) เพื่อ เสนอการบูรณาการหลักพุทธธรรมกับการเสริมสร้างสุขภาวะของผู้สูงอายุ วิธีดาเนินการวิจัย เป็นการศึกษาการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีศึกษาวิจัยเอกสาร และ การศึกษาภาคสนาม โดยเก็บรวบรวมข้อมูล จากการสัมภาษณ์เชิงลึก จากผู้ให้ข้อมูลสาคัญ จานวน ๒๕ รูป/คน จากนั้นนาผลวิจัยมาสนทนากลุ่มย่อยกับผู้ทรงคุณวุฒิจานวน ๑๕ รูป/คน เพื่อสรุปผล การบูรณาการหลักพุทธธรรมในการเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุขององค์กรชุมชน อาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ผลการวิจัยพบว่า ๑. กระบวนการเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุขององค์กรชุมชน อาเภอสามพราน จังหวัด นครปฐม โดยใช้หลักพุทธธรรมไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) ด้านศีล ได้ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีความ รับผิดชอบต่อหน้าที่การงานอย่างเต็มที่ และปฏิบัติธรรมเป็นประจา เสริมสร้างพัฒนาด้านกายและ วาจา ให้มีความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมอย่างถูกต้อง ทาจิตอาสา และบริจาคทรัพย์ เป็นต้น ด้านสมาธิ ได้ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุทาสมาธิ ดูแลสุขภาพกายและใจให้มีความสัมพันธ์กัน ฝึกจิตให้มีสมาธิเข้มแข็ง จนสามารถควบคุมตนเองได้ เมื่อปล่อยวาง ทาให้มีความสงบสุข ด้านปัญญา ได้ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุ ฝึกดารงตนอยู่ในความไม่ประมาท รู้เท่าทัน มีสติ มีความรู้ความเข้าใจในตัวเอง ใจเย็น มีเหตุผลมาก ขึ้น นาปัญญามาเป็นตัวนาทางและควบคุมพฤติกรรมจนหลุดพ้นจากปัญหา ดับทุกข์ได้ ทาให้เป็น อิสระ สดใสเบิกบาน สุขสงบอย่างแท้จริง ๒. กิจกรรมที่บูรณาการหลักพุทธธรรมในการเสริมสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุขององค์กร ชุมชน อาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ใช้หลักไตรสิกขา มีศีล สมาธิและปัญญา ศีล คือ การฝึกฝน พัฒนาด้านพฤติกรรมทางกายและวาจาให้มีความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมที่เราเกี่ยวข้องสัมพันธ์ อย่าง ถูกต้องมีผลดี ส่วนสมาธิ เป็นการฝึกพัฒนาในด้านจิตใจ ถ้าจิตใจได้รับการพัฒนาให้ดีงามแล้วก็จะ ควบคุมดูแลและนาพฤติกรรมไปในทางที่ดีงามด้วย และปัญญา คือ ตัวนาทางและควบคุมพฤติกรรม ทั้งหมด ปัญญาเป็นตัวปลดปล่อยจิตใจ ให้ทางออกแก่จิตใจ การได้พัฒนาปัญญาช่วยให้ชีวิตประสบ ความสาเร็จ มีการสร้างสวนสุขภาพ ลานกิจกรรม นาภูมิปัญญาท้องถิ่นหรือปราชญ์ชาวบ้าน เป็น วิทยากร ให้ความรู้ในเรื่องต่างๆ การจัดกิจกรรมด้านศาสนา ในโอกาสพิเศษต่างๆ การเปิดห้อง สวดมนต์ หรือห้องทาสมาธิในโรงพยาบาล จัดตั้งศูนย์ดูแลสุขภาพเด็ก และการจัดกิจกรรมศูนย์สาม วัยใจเกินร้อย ๓. เสนอการบูรณาการหลักพุทธธรรมกับการเสริมสร้างสุขภาวะของผู้สูงอายุ หลัก พุทธธรรมไตรสิกขา ซึ่งประกอบด้วยศีล สมาธิ ปัญญา ทั้งนี้ก็เพื่อให้ผู้สูงอายุมีการดาเนินชีวิตไปในวิถี ที่ถูกต้องดีงาม โดยเสนอให้นาหลักพุทธธรรม ไตรสิกขา(ศีล สมาธิ ปัญญา) มาใช้ หรือประยุกต์ใช้ใน การเสริมสร้างสุขภาวะของตนและผู้อยู่รอบข้าง พบว่า ศีล เป็นการฝึกฝนพัฒนาด้านพฤติกรรม การสังคมสงเคราะห์ การศึกษาและอาชีพ การดาเนินชีวิตแบบพอเพียง การจัดกิจกรรมสุขภาวะแบบ องค์รวม การถือศีลปฏิบัติธรรม ในโอกาสต่างๆร่วมกัน พบว่า สมาธิ เป็นการพัฒนาจิต ให้เป็นจิตใจที่ ดีงาม เข้มแข็ง มีความสุข มีเจตจานงที่เป็นกุศล การจัดดอกไม้ การถักไหมพรม การอ่านหนังสือ และ การเย็บปักถักร้อย การทาขนมไทย การร้อยพวงมาลัย การซ่อมแซมเสื้อผ้า และพบว่า ปัญญาเป็นการ พัฒนาผู้สูงอายุในขั้นสูงสุด นาภูมิปัญญาท้องถิ่น ปราชญ์ชาวบ้าน วิทยากรมาจัดกิจกรรมให้ความรู้ เกี่ยวกับการรักษาสุขภาพกาย และจิตใจ จัดตั้งศูนย์ดูแลสุขภาพ การจัดกิจกรรมศูนย์สามวัยใจเกิน ร้อย ให้ผู้สูงอายุ พึ่งตนเองจนเป็นที่พึ่งของคนอื่น ซึ่งการบูรณาการหลักพุทธธรรมไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) ทั้ง ๓ ด้านนั้นมีความสัมพันธ์และเชื่อมโยงถึงกันอย่างต่อเนื่อง ผู้สูงอายุที่ปฏิบัติตามหลัก ไตรสิกขา ย่อมส่งผลให้มีความสุขดีตามมาอย่างแท้จริง