มโนทัศน์เรื่องสิทธิเสรีภาพในพระพุทธศาสนาเถรวาท

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องสิทธิและเสรีภาพ และวิเคราะห์สิทธิและเสรีภาพในพระพุทธศาสนาเถวาท จากการศึกษาพบว่า สิทธิและเสรีภาพเป็นแนวคิดทางด้านสังคมและการเมืองที่ถูกเสนอผ่านข้อเสนอทางอภิปรัชญาที่พิจารณาถึงเสรีภาพทางธรรมชาตินั้นมาจากใจที่ไม่ถูกผูกมัดด้วยเงื่อนไขอื่นใด ข้อเสนอทางด้านสังคมจะพิจารณาถึงสิทธิและอำนาจทางสังคมที่จะกำหนดมนุษย์ไม่สามารถใช้เสรีภาพได้เพื่อรักษาประโยชน์ที่ทุกคนจะได้รับไว้ด้วยกัน เป็นการกำหนดการกระทำที่เป็นรูปธรรมรวมถึงพิจารณาถึงการได้รับสิทธิทางกฎหมายที่เท่าเทียมและยุติธรรมกันเป็นเครื่องตอบแทน ส่วนสิทธิและเสรีภาพในพระพุทธศาสนาเถรวาทถูกเสนอผ่านข้อเสนอทางด้านอภิปรัชญาที่พิจารณาถึงเรื่องเสรีภาพในแง่ของกรรมนิยามที่ปัจเจกบุคคลสามารถทำทุกอย่างได้ หากปัจเจกบุคคลนั้นมีเจตนาที่บริสุทธิ์ก็ไม่จำเป็นต้องคำนึงถึงผลที่ตามมา ขณะเดียวกันพระพุทธศาสนาเถรวาทก็อ้างถึงความรับผิดชอบถึงผลที่เกิดขึ้น โดยผลนั้นจะกระทบถึงจิตใจของปัจเจกบุคคลนั้นเป็นหลักในทุกการกระทำที่ส่งผลต่อเนื่องกันไปตามกรรมนิยาม และข้อเสนอทางด้านสังคมที่พิจารณาเรื่องสิทธิทางธรรมชาติที่มนุษย์จะเป็นเจ้าของชีวิตของตนเองรวมถึงทรัพย์สินของตนเอง รวมถึงสิทธิของสตรีกับบุรุษที่แตกต่างกันนั้นมาจากการยอมรับทางด้านสมมติสัจจะ เป็นวิธีที่พระพุทธศาสนาเถรวาทยอมรับว่าความจริงทั้งแบบปรมัตถสัจจะและสมมติสัจจะว่าเป็นจริงเสมอกัน