การขับเคลื่อนงานสุขภาวะวิถีพุทธในการดูแลผู้สูงวัย ในจังหวัดเลย

Abstract

แผนงานวิจัยเรื่อง “การขับเคลื่อนงานสุขภาวะวิถีพุทธในการดูแลผู้สูงวัย ในจังหวัดเลย” มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ ๑) เพื่อขับเคลื่อนระบบงานสุขภาวะผู้สูงอายุ ในจังหวัดเลย ๒) เพื่อพัฒนารูปแบบและบทบาทการเยียวยาผู้สูงวัยจากสถานการณ์ โรคภัยพิบัติติดต่อร้ายแรง ในจังหวัดเลย การวิจัยเรื่องนี้ กลุ่มประชากรศึกษา ดังนี้ ๑) โรงเรียนผู้สูงอายุ อาเภอเมือง ๒) โรงเรียนผู้สูงอายุ อาเภอวังสะพุง จานวน ๒ แห่ง กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสาคัญ จานวน ๑๑๒ ราย การวิจัยที่ผสมผสานการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (Participatory Research) กับการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) รวมทั้งวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ผลการวิจัยพบว่า ผู้สูงวัยสภาพร่างกายและจิตใจเสื่อมถอยลงต้องการได้รับการดูแลที่เหมาะสม เนื่องจากเป็นธรรมชาติที่มนุษย์วัยนี้ต้องผ่านเรื่องราวการสูญเสียคนใกล้ชิด เช่น ลูกหลานเริ่มแยกย้ายออกจากบ้าน สูญเสียคู่ชีวิตและเพื่อนสนิท ส่งผลต่อความแปรปรวนทางอารมณ์ จิตใจของผู้สูงวัยย่อมได้รับความสงบและความสุขโดยเฉพาะกับลูกๆ หลานๆ และสังคมไม่มองว่าบุคคลเหล่านี้เป็นภาระ ๑. ขับเคลื่อนระบบงานสุขภาวะผู้สูงอายุ ในจังหวัดเลย ๑) กิจกรรมการออกกาลังกายที่เหมาะสมกับวัย เช่น เข้าวัด ได้ฟังธรรม ได้กราบพระ ได้สวดมนต์ และกิจกรรมเพื่อนช่วยเพื่อน ผ่านโรงเรียนผู้สูงอายุประจาชุมชน มีครูอาสาช่วยเหลือดูแล ๒) ควรมี เจ้าหน้าที่วิชาชีพ ด้านจิตวิทยาหรือนันทนาการบาบัด ประจาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ๒. พัฒนารูปแบบและบทบาทการเยียวยาผู้สูงวัยจากสถานการณ์ โรคภัยพิบัติติดต่อร้ายแรง ในจังหวัดเลย ๑. รูปแบบการสร้างสุขภาวะผู้สูงอายุตามแนววิถีพุทธ พบว่า มี ๒ รูปแบบ คือ ๑) การเยียวยาทางจิตใจ เป็นการดูแลสุขภาวะผู้สูงอายุแบบองค์รวม ได้แก่ อัตถะ ๓ ประการ หลักไตรสิกขาและภาวนา ๔ มาเป็นกรอบการดาเนินการ ๒) การเยียวยาทางวัตถุ อาศัยองค์กรทางศาสนาและนโยบายทางสังคมเข้ามาร่วมสนับสนุน ๒. รูปแบบการส่งเสริมสุขภาวะของผู้สูงอายุในสถานการณ์โรคภัยพิบัติติดต่อร้ายแรงของเทศบาลเมืองวังสะพุง อาเภอวังสะพุง จังหวัดเลย พบว่า การส่งเสริมสุข ข ภาวะผู้สูงอายุ มี ๕ ด้าน คือ ด้านร่างกาย ได้แก่ ส่งเสริมการออกกาลังกายอย่างสม่าเสมอ ด้านจิตใจ ได้แก่ การรวมกลุ่มจัดกิจกรรมทางศาสนา การฝึกสมาธิ เป็นต้น ด้านสังคม ได้แก่ การส่งเสริมการเข้าร่วมกลุ่มกิจกรรมนันทนาการ ด้านจิตวิญญาณ ได้แก่ การทากิจกรรมทางพระพุทธศาสนา และด้านสภาพแวดล้อม ได้แก่ การจัดที่อยู่อาศัยให้เหมาะสม คนในครอบครัวต้องคอยเอาใจใส่ และ ๓. หลักการและการประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมของสถานปฏิบัติธรรมแห่งหนึ่งในการดาเนินชีวิตของผู้สูงอายุ ๑) หลักการทั่วไปของสถานปฏิบัติธรรม พบว่า เป็นสถานที่ทาบุญ ฝึกสมาธิและปฏิบัติธรรมของประชาชนทั่วไปทั้งแบบง่ายและแบบเชิงลึก ๒) หลักพุทธธรรมที่ประยุกต์ในการสร้างเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุที่มาปฏิบัติธรรม คือ ได้แก่ หลักไตรสิกขา ได้แก่ ศีล สมาธิ และปัญญา, และหลักภาวนา ๔ ได้แก่ กายภาวนา ศีลภาวนา จิตตภาวนา และปัญญาภาวนา