การพัฒนาและเพิ่มมูลค่าภูมิปัญญางานพุทธศิลป์จังหวัดแพร่

Abstract

งานวิจัยเรื่อง “การพัฒนาและเพิ่มมูลคำภูมิป๓ญญางานพุทธศิลป์จังหวัดแพรํ” ในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค๑ ๑) เพื่อพัฒนาการออกแบบและเพิ่มมูลคำภูมิป๓ญญางานพุทธศิลป์ จังหวัดแพรํ ๒) เพื่อ ถำยทอดและพัฒนาทักษะงานสลำพุทธศิลป์รุํนเยาว๑ จังหวัดแพรํ เป๕นงานวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยผสานวิธีวิจัย ๒ แบบ คือ (๑) วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการศึกษาเอกสาร งานวิจัยที่เกี่ยวข๎อง เป๕นองค๑ความรู๎เกี่ยวกับการสร๎างสรรค๑งานพุทธศิลป์รํวมสมัย แบบสัมภาษณ๑และ การศึกษาภาคสนามเกี่ยวกับบริบทของชุมชนในพื้นที่ จังหวัดแพรํ และ (๒) การวิจัยเชิงปฏิบัติการ เป๕นกระบวนการพัฒนาและเพิ่มมูลคำภูมิป๓ญญางานพุทธศิลป์ด๎านปฏิมากรรมในจังหวัดแพรํ คือ การพัฒนาการออกแบบและเพิ่มมูลคำงานพุทธศิลป์ธรรมมาสก๑เมืองแปู ตุงกระด๎าง บุษบก และการ แกะสลักพระพุทธรูปไม๎ โดยมีอัตลักษณ๑แบบรํวมสมัย เพื่อเผยแพรํและสร๎างพื้นที่สาธารณะเพื่อ พัฒนาศูนย๑การเรียนรู๎ทางภูมิป๓ญญาพุทธศิลป์ให๎เกิดคุณคำสูํมูลคำทางภูมิป๓ญญาในฐานะที่เป๕นมรดก ทางวัฒนธรรม ผลการวิจัยพบวำ ๑. การพัฒนาการออกแบบและเพิ่มมูลคำภูมิป๓ญญางานพุทธศิลป์จังหวัดแพรํถูกออกแบบ มาจากองค๑ความรู๎งานพุทธสิลป์ในล๎านนาที่มีการสืบทอดมาอยำงเป๕นระบบ มีความหลากหลายและ คล๎ายคลึงกับอาณาจักรหริภุญชัย-เชียงแสน และอาณาจักรสุโขทัย สํงผลให๎งานพุทธศิลป์จังหวัดแพรํ มีการออกแบบสอดคล๎องกับคติความเชื่อทางพระพุทธศาสนาที่เกิดจากแรงศรัทธาของชำงสลำที่มีตํอ พระพุทธศาสนา และยังแฝงวัฒนธรรมประเพณีของท๎องถิ่นด๎วย เป๕นการบํงบอกถึงเอกลักษณ๑เฉพาะ ดังนั้น จากการศึกษาครั้งนี้ พบวำ การสร๎างธรรมาสน๑ บุษบก ตุงกระด๎าง และพระพุทธรูปไม๎แกะสลัก ล๎วนเริ่มต๎นมาจากความเชื่อและความศรัทธาในทางพระพุทธศาสนา ที่สอดคล๎องกับวิถีการดาเนิน ชีวิตของสังคมนามาสูํการสร๎างสรรค๑งานพุทธศิลป์อันล้าคำและเป๕นอัตลักษณ๑ของคนชุมชน ซึ่ง ธรรมาสน๑ บุษบก ตุงกระด๎าง และพระพุทธรูปไม๎แกะสลักนั้น นับเป๕นหนึ่งในป๓จจัยที่สาคัญของชาว จังหวัดแพรํ ที่นับถือสิ่งเหลำนี้เป๕นเครื่องบูชาในทางพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังเป๕นการสะท๎อนให๎ เห็นถึงพัฒนาการภูมิป๓ญญาของคนในท๎องถิ่นตำง ๆ เชํน กลุํมชน กลุํมชาติพันธ๑ที่อาศัยอยูํทั่วพื้นที่ จังหวัดแพรํ ที่ปรากฎมาในลวดลายบนธรรมาสน๑ บุษบก ตุงกระด๎าง และพระพุทธรูปไม๎แกะสลัก และ ยังเป๕นการถำยทอดภูมิป๓ญญาหรือองค๑ความรู๎จากชำงสลำในแตํละยุคสมัยผสมผสานกับความเชื่อด๎าน ข ศาสนา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ประเพณีและวัฒนธรรม นาไปสูํการสร๎างสรรค๑ ออกแบบ ประดิษฐ๑เป๕นลวดลาย ตำง ๆ บนธรรมาสน๑ บุษบก ตุงกระด๎าง และพระพุทธรูปไม๎แกะสลัก ได๎สะท๎อนให๎เห็นถึงความเป๕นอัต ลักษณ๑แตํละบุคคลหรือแตํละพื้นที่ ในการอาศัยอยูํรํวมกันระหวำงคนกับคน คนกับธรรมชาติ และคน กับสิ่งเหนือธรรมชาติได๎เป๕นอยำงดี ๒. การถำยทอดและพัฒนาทักษะงานสลำพุทธศิลป์รุํนเยาว๑จังหวัดแพรํ จะนาไปสูํการ พัฒนากระบวนการเชิงปฏิบัติการ โดยมีรูปแบบและกระบวนการถำยทอดและพัฒนาทักษะของ งานสลำโดยใช๎วิธีการเชิงระบบในการสังเคราะห๑ รูปแบบและกระบวนการถำยทอดและพัฒนาทักษะ งานสลำรุํนเยาว๑ ได๎แกํ ๑) ป๓จจัยนาเข๎า การกาหนดเปูาหมายในการพัฒนาทักษะงานสลำพุทธศิลป์รุํน เยาว๑ ได๎แกํ (๑) การทาธรรมาสน๑เมืองแปู (๒) ตุงกระด๎าง (๓) บุษบก (๔) พระพุทธรูปไม๎แกะสลัก ๒) กระบวนการ ได๎แกํ การกาหนดชิ้นงานพุทธศิลป์ การสร๎างแรงจูงใจในการเรียนรู๎ของสลำรุํนเยาว๑ ๓) ผลผลิต ทักษะการผลิตชิ้นงานแตํละชิ้นงานสร๎างความสวยงามและความคงทนให๎แกํชิ้นงานแตํละ ชิ้นของสลำพุทธศิลป์รุํนเยาว๑ ๔) การควบคุม การตรวจสอบควบคุมการปฏิบัติงานการเรียนรู๎ของสลำ พุทธศิลป์รุํนเยาว๑ ๕) ข๎อมูลย๎อนกลับ เป๕นการนาข๎อมูลของสลำพุทธศิลป์รุํนเยาว๑จากการแสดง ความคิดเป๕นในผลงานที่แสดงถึงความบพพรํองของการปฏิบัติงานมาวิเคราะห๑และปรับปรุงแก๎ไขใน สํวนที่บกพรํองให๎มีความสมบูรณ๑มากยิ่งขึ้น ดังนั้น รูปแบบและกระบวนการถำยทอดและการพัฒนา ทักษะงานสลำพุทธศิลป์ของชำงพุทธศิลป์ จังหวัดแพรํ ต๎องอาศัยความสนใจของแตํละบุคคลเป๕น พื้นฐาน เพื่อการผลิตชิ้นงานที่มีความประณีตมากยิ่งขั้น และทักษะด๎านงานพุทธศิลป์ก็ต๎องอาศัย ความสนใจของผู๎เรียนเป๕นสาคัญในการผลิต งานพุทธศิลป์เกิดขึ้นได๎เพราะความสนใจใฝุรู๎ใฝุเรียนของ ตนเอง และการสนับสนุนจากผู๎ที่มีความรู๎ในเรื่องนั้นชํวยเสริมสร๎างให๎มีทักษะในการปฏิบัติเพื่อให๎ ได๎ผลงานที่มีคุณภาพ