ขยะแลกบุญ: การจัดการขยะในชุมชนเชิงพุทธบูรณาการในจังหวัดพะเยา

Abstract

การวิจัยเรื่อง “ขยะแลกบุญ: การจัดการขยะในชุมชนเชิงพุทธบูรณาการในจังหวัดพะเยา” มีวัตถุประสงค์ ๑) เพื่อศึกษาสภาพ และกระบวนการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการในจังหวัดพะเยา ๒) เพื่อสร้างนวัตกรรมการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการในจังหวัดพะเยา ๓) เพื่อพัฒนาวัด และชุมชนต้นแบบโดยใช้นวัตกรรมในการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการ และ๔) เพื่อเสริมสร้างเครือข่ายการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการในจังหวัดพะเยา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวนทั้งสิ้น ๓๕ คน ใช้พื้นที่จังหวัดพะเยาเป็นพื้นที่ในการวิจัย วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา และการนำเสนอภาพกิจกรรม ผลการวิจัยพบว่า ๑) สภาพการจัดการขยะโดยชุมชนประกอบด้วย ๔ หลักการ ได้แก่ ๑. การลดปริมาณขยะมูลฝอยชุมชน ๒. วิธีการกำจัดขยะมูลฝอย ๓. วิธีการนำขยะมูลฝอยไปใช้ประโยชน์ ๔. วิธีการบริหารจัดการการจัดเก็บขยะมูลฝอย และกระบวนการจัดการขยะโดยชุมชน ประกอบด้วย ๔ ขั้นตอน คือ ๑) การวางแผน ๒) การดำเนินกิจกรรม ๓) การใช้ประโยชน์ และ ๔) การได้รับผลประโยชน์ ๒) การสร้างนวัตกรรมการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการในจังหวัดพะเยา เพื่อการกำจัดขยะให้หมดสิ้นไปจากชุมชน ดังนั้น คณะผู้วิจัยจึงได้นำนวัตกรรมการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการมาใช้ ซึ่งเป็นนวัตกรรมจากวิศวกรพื้นบ้านร่วมกับคณะผู้วิจัยได้สรรสร้างขึ้นมาเพื่อกำจัดขยะจากชุมชนให้หมดสิ้นไป โดยการสร้างนวัตกรรมการจัดการขยะเรียกว่า “เตาเผาขยะชีวมวล” ๓) การพัฒนาวัด และชุมชนต้นแบบโดยใช้นวัตกรรมในการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการ เป็นการการพัฒนาวัดและชุมชนต้นแบบโดยมีหลักการและเอกลักษณ์ที่เกี่ยวข้องกับศาสนาพุทธเข้ามาบูรณาการ และสร้างขึ้นมาเพื่อให้เกิดความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม และสร้างสังคมที่เชื่อมโยงกันอย่างมีความสุขและความเจริญก้าวหน้าไปพร้อมๆ กัน ตามหลักพุทธธรรมแล้วตรงกับหลักสังคหวัตถุ ๔ การพูดจาด้วยถ้อยคำที่ไพเราะ อ่อนหวาน และพูดด้วยความจริงใจ การสงเคราะห์ทุกชนิด การประพฤติประโยชน์ ขวนขวายช่วยเหลือ ไม่นิ่งดูดาย และมีน้ำใจ การวางตนสม่ำเสมอ เป็นต้นแบบให้แก่ประชาชนทั่วไป และวางตนให้เหมาะแก่ฐานะภาวะของตน ๔) การเสริมสร้างเครือข่ายการจัดการขยะโดยชุมชนเชิงพุทธบูรณาการ เป็นการผลักดันและสนับสนุนกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการจัดการขยะในระดับชุมชน ได้แก่ ๑) สร้างความตระหนักรู้และเข้าใจในปัญหา ๒) สร้างกลุ่มและองค์กรในชุมชน ๓) สนับสนุนการศึกษาและการอบรม ๔) สนับสนุนการนำเสนอและการใช้เทคโนโลยี และ๕) สร้างและสนับสนุนการนำเอาขยะกลับมาใช้ประโยชน์