การสร้างภูมิคุ้มกันและเพิ่มขีดความสามารถของการกาจัดขยะมูลฝอยเพื่อผลิตเป็นกระแสไฟฟูาของจังหวัดตาก

Abstract

การวิจัยเรื่อง การสร้างภูมิคุ้มกันและเพิ่มขีดความสามารถของการกาจัดขยะมูลฝอยเพื่อผลิตเป็นกระแสไฟฟูาของจังหวัดตาก มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาวิธีการสร้างภูมิคุ้มกัน ประโยชน์ และผลกระทบที่ประชาชนจะได้รับจากการผลิตไฟฟูาด้วยขยะมูลฝอยที่จะเกิดในอนาคต เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันแบบมีส่วนร่วม ความเข้าใจ ตระหนักถึงผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม ด้านมลพิษกับภาคประชาชน มีลักษณะเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้เทคนิคการวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเป็นระเบียบวิธีหลักในการดาเนินการวิจัย เพื่อให้บรรลุเปูาหมายตามวัตถุประสงค์ของการวิจัย จากการประมวลผลการศึกษาทั้งจากการสนทนาและการสัมภาษณ์เชิงลึกสามารถสรุปได้ว่า ปัญหาและอุปสรรคการสร้างภูมิคุ้มกันและเพิ่มขีดความสามารถการกาจังขยะมูลฝอยเพื่อผลิตเป็นกระแสไฟฟูา ที่สาคัญเกิดจากความไม่พร้อมความไม่เข้าใจของคนในพื้นที่ จึงเกิดปัญหาดังกล่าวขึ้น อาจทาให้ประชาชนโดยรอบเกิดความไม่มั่นใจในด้านการจัดการสิ่งแวดล้อมของโรงไฟฟูาขยะมูลฝอยในภาพรวม แม้ว่าในความเป็นจริง การจัดการด้านสิ่งแวดล้อมในด้านอื่นๆ เช่น ฝุุน ไอเสียและ น้าเสีย ประกอบกับการประชาสัมพันธ์ที่ไม่ได้ผลเท่าที่ควร จึงทาให้ประชาชนเกิดภาพลบต่อการทางานของภาครัฐและโรงไฟฟูาจากขยะมูลฝอยที่จะเกิดมากขึ้น ซึ่งประเด็นปัญหาทั้งหมดเกิด จากโครงสร้างการบริหารจัดการที่ไม่ก่อให้เกิดแรงจูงใจให้กับผู้ที่เกี่ยวข้องในการดาเนินงานอย่างมีประสิทธิผล ประชาชนจึงให้ความเห็น ๔ ประเด็น ๑) การคัดแยกขยะก่อนทิ้งช่วยแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม ๒) ขยะทาให้สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมชุมชนไม่เป็นระเบียบเรียบร้อยและเป็นแหล่งเพาะพันธุ์เชื้อโรค ๓) การแยกขยะมูลฝอยก่อนทิ้งจะสามารถนาสิ่งของบางอย่างกลับมาใช้ประโยชน์ได้และ ๔) ควรมีการให้ความรู้กับประชาชนเกี่ยวผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อมจากการจัดการขยะ กิจกรรมทั้งหลายในการจัดการขยะมูลฝอยอันเริ่มตั้งแต่การทิ้งขยะมูลฝอยจนกระทั่งถึงการกาจัดขยะมูลฝอยในขั้นสุดท้าย แบ่งออกเป็น ๓ ส่วน คือ ๑) การทิ้งขยะมูลฝอย เป็นกิจกรรมที่เกิดขึ้นจากการที่ผู้ทิ้งเห็นว่าวัสดุชิ้นใด ๆ นั้นไม่สามารถนามาใช้ประโยชน์ได้อีกต่อไปแล้ว จึงทิ้งไว้หรือรวบรวมเพื่อกาจัดต่อไป ๒) การจัดการขยะมูลฝอย ณ ๔ แหล่งกาเนิด ในส่วนนี้จะมุ่งความสนใจไปที่ขยะมูลฝอยที่มาจากชุมชนมากกว่าขยะมูลฝอยที่ได้จากแหล่งอื่น ทั้งนี้เพราะขยะมูลฝอยส่วนนี้จะประกอบด้วยขยะมูลฝอยมากมายหลายชนิดปะปนกันอยู่ และอาจมีผลต่อสุขภาพอนามัยของประชาชน ๓) การแปลรูปหรือการคืนรูป เพื่อใช้ในการเพิ่มประสิทธิภาพและแยกวัสดุที่ยังใช้ประโยชน์ได้กลับมาใช้ใหม่ หรือแปลงรูปขยะมูลฝอยให้ได้สิ่งที่เป็นประโยชน์ เช่น ปุ๋ย หรือพลังงานกระแสไฟฟูา ขยะทาให้สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมชุมชนไม่เป็นระเบียบเรียบร้อยและเป็นแหล่งเพาะพันธุ์เชื้อโรคปัญหาขยะในพื้นที่ส่วนใหญ่เกิดจากการจากัดขยะแบบไม่ถูกต้อง โดยสาเหตุและความคิดเห็นส่วนใหญ่มองว่าปัญหาคือ ไม่มีที่ทิ้งขยะ ไม่มีถังขยะและไม่มีรถเก็บขยะเข้ามาภายในชุมชน อีกทั้งความรู้และความคิดเห็น ในการจัดการขยะที่เหมาะสมนั้นยังคงมีความคิดเห็นที่แตกต่างพอสมควร ปริมาณขยะมูลฝอยในแต่ละชุมชน ขึ้นอยู่กับ ปัจจัยต่างๆ การสร้างภูมิคุ้มกันขีดความสามารถของการกาจัดขยะมูลฝอยให้ความรู้ความเข้าใจกับภาคประชาชนอย่างคอบคุมพื้นที่ ในการจัดการโครงการผลิตพลังงานไฟฟูาจากขยะ ซึ่งได้จากการศึกษากรณีตัวอย่างในพื้นที่ต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศ การวิเคราะห์นโยบายและข้อมูลทางวิชาการ การส่งเสริมและสนับสนุนการจัดการขยะชุมชนทั้งระบบรัฐไม่ควรปิดบังข้อมูลต่างๆที่ประชาชนในพื้นที่ควรรับรู้ รัฐจะต้องแจ้งข่าวสารข้อมูลต่างๆให้ชาวชุมชนที่อยู่ในพื้นที่ให้ทราบอย่างทั่วถึง ในเรื่องความจาเป็นที่จะต้องมีโรงไฟฟูา ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ปัญหามลพิษ ข้อดีข้อเสียของโรงงานไฟฟูาขยะ รัฐต้องเปิดโอกาสให้ผู้เข้าร่วมประชุมได้แสดงความคิดเห็น ซึ่งมีทั้งผู้ที่เห็นด้วย และไม่เห็นด้วย โดยอ้างถึงผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมที่จะตามมา บางคนเสนอให้ไปทาที่ห่างไกลชุมชน ควรให้ข้อมูลข่าวสารที่ประชาชนควรรู้และพร้อมรับผิดชอบหากเกิดเหตุการณ์หรือผลกระทบอันไม่พึงประสงค์ต่อภาคประชาชน การพัฒนาโครงการผลิตพลังงานไฟฟูาจากขยะ ต้องให้ความสาคัญต่อความร่วมมือระหว่าง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเจ้าของโครงการซึ่งมักเป็นเจ้าภาพ กับผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียและภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง อาทิ ประชาชนในพื้นที่ผู้ก่อให้เกิดขยะ ประชาชนบริเวณโดยรอบโครงการ เป็นต้น เมื่อชุมชนได้รับความรู้เรื่องของการจัดการขยะจากภาครัฐและยังเป็นข้อตกลงในเวทีสาธารณะในการช่วยกันแก้ไขปัญหาด้านขยะ ไม่ว่าจะเป็นวิธีการแยกขยะ จัดเก็บขยะและแนวทางในการการพัฒนาโครงการผลิตพลังงานไฟฟูาจากขยะที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ต้องสร้างจิตสานึกในชุมชน วิธีการที่จะทาให้คนในสังคมเกิดจิตสานึกช่วยกันเก็บขยะรักษาความสะอาด ต้องมีมาตรการรองรับ คือถ้าเราปลูกจิตสานึก มีการกระตุ้นเชียร์แต่ขาดมาตรการการรองรับ มันจะได้ผลไม่เต็มที่ แต่ถ้ามีมาตรการแต่ขาดการปลูกจิตสานึก ก็จะกลายเป็นการบังคับให้ทานั่น โดยมีวิธีปฏิบัติดังนี้ ๑. สารวจและทาความเข้าใจกลุ่มต่างๆที่ดาเนินงาน เกี่ยวกับการจัดการขยะบนพื้นที่ทั้งที่เป็นกลุ่มทางการและไม่เป็นทางการ ๒. ทบทวนและศึกษาข้อมูลชุมชนหรือกลุ่มนั้น ๆ ตลอดจนศึกษาและวิเคราะห์สถานการณ์ขยะและการบริหารจัดการที่ผ่านมา ๓. กาหนดกิจกรรมที่มีความสาคัญ เหมาะสมกับสภาพชุมชน หรือกลุ่มมีความสนใจและศักยภาพที่จะดาเนินการได้ก่อน โดยมุ่งเน้นให้เกิดการมีส่วนร่วม มีความรู้สึกเป็นเจ้าของร่วมกัน ๔. แสวงหาความร่วมมือ ทั้งความร่วมมือภายในและภายนอก ซึ่งควรกาหนดแนวทาง ความ ๕ ร่วมมือที่ชัดเจนร่วมกันติดตามผลและการกากับดูแลอย่างสม่าเสมอพร้อมกาหนดให้มีการติดตามความก้าวหน้าและร่วมปรับปรุงงานเป็นระยะข้อตกลงร่วมกันหรือกฎหมายในการจัดการขยะของภาคประชาชนและภาครัฐ เมื่อภาครัฐและภาคประชาชนมีข้อตกลงร่วมกันในแนวทางที่จะปฏิบัติตามข้อตกลงนั้นด้วยกันคือ ร่วมกันแสดงความคิดเห็นเพื่อหาแนวทางในการปูองกันและแก้ไขด้วยวิธีการดังนี้ ๑. ศึกษาทาความเข้าใจกฎระเบียบและแนวปฏิบัติที่เกี่ยวข้อง หลักการตราข้อบัญญัติท้องถิ่น บังคับใช้มาตรการจากหน่วยงานภาครัฐ ในการพัฒนาโครงการผลิตพลังงานไฟฟูาจากขยะ ที่มีสภาพการบังคับใช้ทางกฎหมายเพื่อพิจารณาเนื้อหา และรูปแบบทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ ๒. ปรึกษาหารือหรือศึกษาดูงานจากกรณีองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีการดาเนินงานด้านนี้เกี่ยวกับขั้นตอน บทเรียน และข้อพึงระวังเพื่อปูองกันปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้น ๓. ประชุมสร้างความเข้าใจและรับฟังความคิดเห็น จากชุมชนและภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เพื่อการพัฒนาโครงการผลิตพลังงานไฟฟูาจากขยะ ร่วมวางกฎระเบียบในการจัดการและคัดแยกขยะ จัดการขยะ อย่างเหมาะสม และเป็นที่ยอมรับสาหรับนาไปปฏิบัติร่วมกัน ๔. จัดทาประกาศเพื่อบังคับใช้ดาเนินการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนและทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องรับทราบอย่างชัดเจนและทั่วถึงและขอความร่วมมือผู้เกี่ยวข้องปฏิบัติตาม กฎระเบียบหรือเทศบัญญัติร่วมกัน ๕. ติดตามและประเมินผลการขับเคลื่อนและบังคับใช้ข้อบัญญัติท้องถิ่นหรือเทศบัญญัติ ไปสู่การปฏิบัติเป็นระยะๆโดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องการพัฒนาโครงการผลิตพลังงานไฟฟูาจากขยะ กับการจัดเก็บค่าธรรมเนียมการบริการเก็บ ขน หรือกาจัดขยะ เพื่อความชัดเจนและโปร่งใสและตรวจสอบได้