การพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์วิถีพุทธเพื่อเพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือใช้ในชุมชน

Abstract

การศึกษาวิจัยเรื่อง การพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์วิถีพุทธเพื่อเพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือใช้ใน ชุมชน มีวัตถุประสงค์เพื่อ (๑) รวมกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์วิถีพุทธจากวัสดุเหลือใช้ในชุมชน (๒) ออกแบบอุปกรณ์กำจัดวัสดุเหลือใช้ให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมชุมชน และ (๓) แปรรูปขยะและวัสดุเหลือ ใช้ให้เป็นผลิตภัณฑ์สร้างสรรค์สร้างรายได้ให้กับชุมชน เป็นการวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ผสมผสาน แนวคิดการจัดการขยะมูลฝอยโดยชุมชนและแนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์ผนวกเข้าด้วยกัน โดย (๑) สำรวจและรวบรวมข้อมูลเบื้องต้นของชุมชน ประชุมปรึกษาหารือระดมความคิด วิเคราะห์ปัญหาร่วมกับ ชุมชนโดยใช้เทคนิค SWOT (๒) จัดกิจกรรมและออกแบบผลิตภัณฑ์จากขยะ โดยใช้เทคนิคแผนที่ ความคิด การมีส่วนร่วมเก็บขยะร่วมกับชุมชน สังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม และสัมภาษณ์เชิงลึก (๓) ออกแบบและทดลองการใช้อุปกรณ์กำจัดขยะมูลฝอยชุมชน พัฒนาผลิตภัณฑ์จากขยะและส่งเสริมการ เพิ่มช่องทางการตลาดสำหรับการขายเพื่อสร้างรายได้ ผลการวิจัยพบว่า ๑. มีการขับเคลื่อนกิจกรรมเพื่อจัดการขยะมูลฝอยของชุมชน โดยการรวมกลุ่มกันของ ชาวบ้าน ไม่มีการบีบบังคับให้สมัครเข้าเป็นสมาชิก เข้าร่วมด้วยความสมัครใจ เป็นการสร้างการมีส่วนร่วม และสร้างความสัมพันธ์ที่ดีงามของคนในชุมชน ลักษณะกิจกรรมของกลุ่มมี ๓ อย่าง คือ (๑) เป็นการ รวมกลุ่มกันแบบหลวม ๆ ไม่เป็นทางการ ไม่มีคำสั่งแต่งตั้งเป็นทางการ ไม่มีค่าตอบแทน ทำงานด้วยจิต อาสา สามารถเข้าออกกลุ่มได้ตลอด ไมมี่สถานที่ตั้งกลุ่ม และใช้ความคิดสร้างสรรค์เพื่อการจัดการขยะมูล ฝอยชุมชน (๒) ออกแบบกิจกรรม ใช้เทคนิคการวาดแผนที่ความคิด วาดรูปโครงสร้างกระบวนการ แนวทาง และเป้าหมายการทำงาน การวาดแผนที่ความคิดการทำงานการจัดการขยะมูลฝอยชุมชน ประกอบด้วย ปัญหา พฤติกรรมของคนในชุมชน ขีดความสามารถ แนวทางการพัฒนา ผู้รับผิดชอบ กิจกรรม และการขยายผล (๓) ขับเคลื่อนกิจกรรมภายใต้ “พลัง บวร” คือ ๑) บ้าน (บ) ชาวบ้านให้ความ ร่วมมือ ตระหนักตื่นรู้ประโยชน์ของการคัดแยกขยะ รู้โทษและภัยร้ายจากปัญหาขยะหมักหมม ๒) วัด (ว)

เป็นศูนย์รวมทางจิตใจ มีพระสงฆ์เป็นผู้ขับเคลื่อนด้วยการสร้างการมีส่วนร่วม การจัดทำกิจกรรมขยะแลก บุญ กิจกรรมขยะสร้างบุญ ทำบุญด้วยขยะทุก ๆ วันพระ ๑๕ ค่ำของทุกเดือน ๓) ร (โรงเรียน/หน่วยงาน ราชการ) สร้างความร่วมมือเป็นภาคีเครือข่ายความร่วมมือของหน่วยงานราชการ/หน่วยงานภาครัฐ เพื่อ จัดการขยะมูลฝอยระดับชุมชน กำหนดนโยบาย แนวทางปฏิบัติและการออกกฎระเบียบเกี่ยวกับการ จัดการขยะระดับตำบล/ระดับท้องถิ่น ๒. การออกแบบอุปกรณ์เน้นไปที่กำจัดขยะธรรมชาติและขยะเปียกจากครัวเรือน ได้อุปกรณ์ เพื่อลดปริมาณขยะด้วยการเผา แต่ไม่ส่งผลกระทบต่อมลพิษทางอากาศหรือเกิดหมอกควันรบกวน ชาวบ้านและผู้คนในชุมชน คือ “เตาเผาขยะไบโอชาร์” โดยทำการทดลองและอบรมการออกแบบอุปกรณ์ จากผู้เชี่ยวชาญและปราชญ์ชาวบ้าน ผลิตผลที่ได้จากการเผา ได้แก่ ถ่านไบโอชาร์ และน้ำส้มควันไม้ ๓. การสร้างรายได้จากวัสดุเหลือใช้และขยะที่เกิดขึ้นภายในชุมชน แบ่งออกเป็น ๒ ประเภท ได้แก่ (๑) รายได้จากขยะแห้งหรือขยะรีไซเคิล จากกองผ้าป่าขยะ ทอดถวายทุก ๆ วันพระ ๑๕ ค่ำ โดย ขายขวดพลาสติก ขวดแก้ว กระป๋อง เศษเหล็ก เศษอะลูมิเนียม กล่องกระดาษ เป็นต้น (๒) รายได้จาก ขยะเปียกหรือขยะจากธรรมชาติ โดยการเผาจากเตาเผาขยะไบโอชาร์ นำมาพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีความ ทันสมัย จัดทำบรรจุภัณฑ์หีบห่อให้มีรูปลักษณ์ที่สวยงามพึงพอใจต่อกลุ่มลูกค้าและผู้บริโภค ผลิตภัณฑ์ที่ ได้คือ ถ่านหุงต้ม ถ่านไบโอชาร์ดูดซับความอับชื้น ปุ๋ยหมักไบโอชาร์ น้ำส้มควันไม้