รูปแบบการสร้างเครือข่ายการพัฒนาเกษตรวิถีพุทธและกระบวนการผลิตสินค้าปลอดภัยเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนในจังหวัดเพชรบุรี

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ๑) การสังเคราะห์เกษตรวิถีพุทธต้นแบบของศูนย์วิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์วิถีพอเพียงตำบลช่องสะแก อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี ๒) กลยุทธ์การพัฒนาการสร้างเครือข่ายกิจกรรมการผลิตสินค้าปลอดภัยวิถีพุทธในจังหวัดเพชรบุรี และ๓) รูปแบบการสร้างเครือข่ายการพัฒนาเกษตรวิถีพุทธและกระบวนการผลิตสินค้าปลอดภัยเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนในจังหวัดเพชรบุรี เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน การวิจัยเชิงปฏิบัติการ โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึก การสนทนากลุ่มเฉพาะ และการลงพื้นที่ปฏิบัติการ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ๘ รูป/คน ผู้ร่วมกิจกรรมเชิงปฏิบัติการ ๑๕ คนผลการวิจัยพบว่า ๑. การสังเคราะห์เกษตรวิถีพุทธต้นแบบของศูนย์วิสาหกิจชุมชนเกษตรอินทรีย์วิถีพอเพียงตำบลช่องสะแก อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี การปลูกพืชแบบกลุ่ม ใช้ระบบพืชอาศัยพืช เช่น การปลูกไม้ยืนต้นแนวทางทิศตะวันตก พืชผักสวนครัวแนวทางทิศตะวันออก เพื่อการเข้าถึงของแสงแดด การปลูกพืชไร่แมลงศัตรูพืช เช่น ตะไคร้ ปอเทือง ดาวเรือง มะละกอ เป็นต้น ไม่ใช้สารเคมีฆ่าแมลง ฆ่าสัตว์ ไม่ผิดศีล ๕ ลดการใช้สารเคมีในการทำเกษตร หรืองดใช้สารเคมีต่างๆ ในการทำเกษตร ปรับเปลี่ยนมาใช้ปุ๋ยจากธรรมชาติ ๑๐๐ เปอร์เซ็น ลดการเผาวัชพืชที่สร้างเป็นพิษในอากาศ และธรรมชาติ ไม่เบียดเบียนเพื่อนบ้าน ไม่เบียดเบียนสภาพแวดล้อมและธรรมชาติเป็นการทำเกษตรเชิงวิถีพุทธ ไม่เบียดเบียนตัวเอง ไม่เบียดเบียนผู้อื่น ไม่เบียดเบียนสิ่งแวดล้อม ไม่เบียดเบียนสัตว์ การเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ปลูกไว้กิน เหลือแบ่งปันและนำไปจำหน่ายสร้างรายได้เสริม ควรซื่อสัตย์กับตนเองและกับผู้อื่นในเรื่องการใช้สารเคมีกับพืชผักที่ปลูกหรือนำไปจำหน่าย ได้แก่ หลักสังคหวัตถุ ๔ หลักศีล ๕ หลักอิทธิบาท ๔ และหลักทิฏฐธัมมิกัตถะ ๒. กลยุทธ์การพัฒนาการสร้างเครือข่ายกิจกรรมการผลิตสินค้าปลอดภัยวิถีพุทธในจังหวัดเพชรบุรี การวิเคราะห์สอาร์เกษตรอินทรีย์วิถีพุทธ ได้แก่ จุดแข็ง (Strength) ๑) ศูนย์เรียนรู้ ๒) ปราชญ์ชาวบ้าน ๓) ทุนกายภาพ ๔) ด้านผู้นำ ๕) ด้านผู้ตาม ๖) ผักปลอดสารพิษ ๗) เครือข่ายในการสนับสนุน โอกาส (Opportunities) ๑) เครือข่ายชุมชน ๒) การท่องเที่ยวชุมชน ๓) แปรรูปผลผลิต ๔) ข โฮมสเตย์วิถีวัฒนธรรม เป้าหมาย (Aspirations) ๑) สุขภาพกายและสุขภาพใจ ๒) การพัฒนาเกษตรเชิงพื้นที่ ๓) สร้างเครือข่ายวิถีพุทธ ๔) ตลาดอินทรีย์วิถีพุทธ ๕) ตลาดครบวงจร และผลลัพธ์ (Results) ๑) ความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม ๒) ความยั่งยืนด้านสังคม ๓) ความยั่งยืนด้านเศรษฐกิจ ๔) การเงินดี ๕) สุขภาพดี ๖) ชุมชนมีรายได้ ๗) สร้างความสามัคคีภายในชุมชน และ๘) สร้างภาคีเครือข่าย “บวร” ๓. รูปแบบการสร้างเครือข่ายการพัฒนาเกษตรวิถีพุทธและกระบวนการผลิตสินค้าปลอดภัยเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากของชุมชนในจังหวัดเพชรบุรี ผู้นำชุมชน คือ พระสงฆ์ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ต้องตระหนักถึงปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้นภายในชุมชน ที่นิยมบริโภคอาหารสมัยใหม่ที่ปนเปื้อนสารเคมี ที่แตกต่างไปจากอดีตที่เคยปลูกเองเพื่อบริโภคในครัวเรือน แต่กลายปลูกเพื่อค้าขาย โดยกระตุ้นการเจริญเติมโตด้วยสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ผู้นำชุนชมเหล่าจึงควรริเริ่มแนวทางการสร้างความเปลี่ยนแปลงด้านการบริโภคในชุมชนที่ยั่งยืนปลอดภัย การสร้างเครือข่ายเกษตรอินทรีย์ที่ได้รับความนิยมและเป็นรูปธรรม คือ การจัดกรรมการเรียนรู้ ให้สอดคล้องกับความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย อาทิ เด็ก เยาวชน ผู้ประกอบการเกษตร นักวิชาการ หน่วยงาน ศูนย์เกษตร ซึ่งจะทำให้เกิดการเรียนรู้รูปแบบเป็นระบบ ผู้ร่วมกิจกรรมตระหนักถึงความสำคัญของเครือข่าย ที่เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างร่วมกิจกรรมทุกประเภท การส่งเสริมความสนใจและตระหนักต่อประโยชน์ของพืชผักที่ได้จากการเพราะปลูกตามแนวคิดเกษตรอินทรีย์ ที่สามารถสร้างวัฒนธรรมการรับประทานพืชผักปลอดภัย ควรเริ่มจากครอบครัวก่อนเป็นจุดเริ่มต้น ที่สามารถสร้างนิสัยการบริโภคอย่างปลอดภัย ที่ได้จากการเพราะของครอบครัว ซึ่งเป็นกิจกรรมสร้างความสัมพันธ์ที่อย่างยั่งยืน หากทำได้หลายครอบครัวจะสร้างความเปลี่ยนแปลงเชิงวัฒนธรรมการรับประทานผักปลอดสารพิษอย่างแน่นอน