การวิเคราะห์ปัญหาและอุปสรรคของการจัดสมดุลทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมบนฐานระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก (EEC)

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์ปัญหาและอุปสรรคในการจัดสมดุลทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมบนพื้นฐานระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก ใช้การวิจัยแบบผสานวิธี (Mixed Method Research) ระหว่างการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) และการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ประชากรกลุ่มตัวอย่างได้แก่ ประชาชนในจังหวัดชลบุรี จำนวน ๔๐๐ คน และผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน ๒๐ คน ใช้แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์เป็นเครื่องมือในการวิจัย และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า สภาพทั่วไปของปัญหาและอุปสรรค อยู่ในระดับปานกลาง (๓.๓๑) คือเกิดปัญหาคุณภาพน้ำผิวดิน น้ำใต้ดิน และดิน เกิดการปนเปื้อน ส่วนสาเหตุของปัญหา อยู่ในระดับปานกลาง (๓.๑๑) อันเนื่องมาจากขยะ และสิ่งปฏิกูลจากเรือประมงและเรือพาณิชย์ เมื่อทำการวิเคราะห์เชิงลึกด้วยโมเดล SWOT พบจุดแข็งมีลักษณะที่ตั้งเหมาะสมและรัฐบาลยังให้ความสำคัญต่อการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม รวมทั้งมีศักยภาพสูงในการเป็นฐานการผลิตสินค้าอุตสาหกรรม แต่จุดอ่อนมีความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและมลพิษสิ่งแวดล้อมปริมาณน้ำไม่เพียงพอตามความต้องการของผู้บริโภค ในขณะที่ยังมีโอกาสดำเนินการตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนส่งเสริมสนับสนุนให้มีการปรับปรุงกระบวนการผลิตเพื่อให้ผลผลิตทางการเกษตรมีคุณภาพ แต่มีอุปสรรคคือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศส่งผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอยู่มาก ส่วนสาเหตุของปัญหาเมื่อวิเคราะห์โมเดล RCA พบว่า ราคาอสังหาริมทรัพย์สูงขึ้น มีการกำหนดผังเมืองโดยไม่มีส่วนร่วมของประชาชนและการจัดการทรัพยากรน้ำที่กระทบต่อการใช้น้ำในเขต EEC เกิดผลกระทบตามมา คือ คุณภาพหน้าผิวดินลดลง คุณภาพน้ำทะเลเสื่อมโทรม การจัดการน้ำเสียชุมชนไม่ถูกวิธี มีปัญหาคุณภาพอากาศ สาเหตุอันเนื่องจากอำนาจพิเศษของ คสช. ไม่เป็นธรรม การเอื้อสิทธิพิเศษสำหรับนักลงทุนและเขตพัฒนาพิเศษที่ไม่ตอบโจทย์คนในพื้นที่ ในขณะที่แนวทางการแก้ไขปัญหาตามโมเดล TOWS Matrix Analysis ควรจัดการเชิงรุกที่เน้นการป้องกันผลกระทบล่วงหน้า ข โดยเฉพาะพื้นที่ที่มีระบบนิเวศที่เปราะบางและพื้นที่เสี่ยง ควรจัดการและฟื้นฟูพื้นที่วิกฤติที่ประสบปัญหาการปนเปื้อนสารเคมีและมลพิษในสิ่งแวดล้อม ทั้งอากาศ น้ำ ดิน และใต้ดิน เพื่อสร้างความมั่นใจในการพัฒนาและการลงทุนในพื้นที่ ควรส่งเสริมการเติบโตที่ปล่อยคาร์บอนต่ำ ตามแนวทางการพัฒนาที่ยั่งยืน การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และควรกำหนดการใช้ประโยชน์ที่ดินที่มีความเหมาะสมและสอดคล้องตามศักยภาพของพื้นที่ โดยมุ่งการบริหารจัดการเชิงระบบนิเวศที่คำนึงถึงความสัมพันธ์เชิงระบบหรือองค์รวม