เครือข่ายการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมตามรอยพระพุทธบาทในประเทศกลุ่มอาเซียน : กรณีศึกษาประเทศไทยและลาว

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาและวิเคราะห์รอยพระพุทธบาทที่สาคัญที่มีอยู่ในประเทศไทยและลาว ๒) เพื่อวิเคราะห์กระบวนการพัฒนาเชื่อมโยงเครือข่ายการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมในประเทศไทยและลาว ๓) เพื่อสังเคราะห์แนวทางการอนุรักษ์และพัฒนารอยพระพุทธบาทสู่การเชื่อมโยงเครือข่ายการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์และยั่งยืน ในประเทศไทยและลาว วิธีการวิจัยเป็นวิจัยวิจัยเชิงคุณภาพ แบบภาคสนาม ประกอบด้วยการศึกษาข้อมูลเอกสาร งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และการดาเนินการวิจัยในพื้นที่วิจัย ด้วยการสังเกต การสัมภาษณ์บุคคลสาคัญในพื้นที่แห่งละ ๕ คน รวม ๒๕ รูป/คน และการประชุมกลุ่ม พื้นที่สาหรับการวิจัยมีจานวน ๕ แห่ง ในประเทศไทย ๔ แห่ง และประเทศลาว ๑ แห่ง ผลการวิจัยพบว่า (๑) รอยพระพุทธบาทที่สาคัญที่มีอยู่ในประเทศไทยและลาว จานวน ๕ แห่งที่เป็นกรณีศึกษา มีประวัติความเป็นมา มีความสาคัญที่แตกต่างกัน และมีหลักการพัฒนาที่สอดคล้องกับแนวคิดการสร้างเครือข่าย คือด้านการบริหารจัดการ การบริการนักท่องเที่ยว และการสนับสนุน และสอดคล้องกับแนวคิดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม คือมีสิ่งดึงดูด การเข้าถึงง่าย มีสิ่งอานวยความสะดวก มีที่พัก มีกิจกรรม และมีการบริการในพื้นที่แก่นักท่องเที่ยว ทาให้สถานที่ทั้ง ๕ แห่งนี้ กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่สาคัญของท้องถิ่น ของประเทศและของโลกโดยมีรอยพระพุทธบาทเป็นสัญลักษณ์ที่สาคัญ (๒) กระบวนการพัฒนาเชื่อมโยงเครือข่ายการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมในประเทศไทยและลาว พบว่า มีการพัฒนาทั้งด้วยศักยภาพของตนเองและการร่วมมือกับหน่วยงานภายนอก ทาให้รอยพระพุทธบาทได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ควบคู่กับการพัฒนาอาคาร และสถานที่โดยรอบ เพื่อตอบสนองความต้องการของบุคคล หน่วยงานหรือองค์กรในพื้นที่ และนักท่องเที่ยวทั้งในและต่างประเทศที่เดินทางมาเยี่ยมชมในแต่ละปี (๓) แนวทางการอนุรักษ์และพัฒนารอยพระพุทธบาทสู่การเชื่อมโยงเครือข่ายการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์และยั่งยืน พบว่า แต่ละแห่ง มีแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาที่เป็นรูปธรรม สรุปได้ ๕ แนวทาง ได้แก่ การเชื่อมโยงเชิงสากล การเชื่อมโยงแบบมีส่วนร่วม การเชื่อมโยงกับความเชื่อความศรัทธาที่เกี่ยวกับตานานพระเจ้าเลียบโลก การเชื่อมโยงเชิงโบราณคดี และการเชื่อมโยงกับความเป็นมรดกโลก