การพัฒนาระบบการออมชุมชนวิถีพุทธเพื่อรองรับสังคมสูงวัยระดับตำบล

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนากระบวนทัศน์และการรับรู้ของประชาชนที่มีต่อ ระบบการออมชุมชนวิถีพุทธเพื่อรองรับสังคมสูงวัยระดับตำบล 2) พัฒนาระบบการออมชุมชนวิถีพุทธ เพื่อรองรับสังคมสูงวัยระดับตำบล และ 3) ถอดบทเรียนการพัฒนาระบบการออมชุมชนวิถีพุทธเพื่อ รองรับสังคมสูงวัยระดับตำบลเป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ประกอบด้วย ขั้นตอนที่ 1 การวางแผน โดย การวิเคราะห์ชุมชน และการสร้างฉันทามติสู่การพัฒนาระบบการออมชุมชน โดยการเปิดเวที สาธารณะ ผ่านเวทีชวนคิด ชวนคุยกับผู้มีส่วนได้เสีย ขั้นตอนที่ 2 การปฏิบัติ เป็นการขับเคลื่อนการ พัฒนาผ่านการออกแบบร่วมกันของชุมชน ขั้นตอนที่ 3 สังเกต ติดตาม และประเมินผลการขับเคลื่อน กิจกรรมฯ โดยการประเมินกระบวนการชุมชนด้วยตนเอง 9 มิติ และการประเมินผลจากการ สังเกตการณ์ของนักวิจัย และผู้ร่วมวิจัยท้องถิ่น และขั้นตอนที่ 4 สะท้อนผลการขับเคลื่อนกิจกรรมฯ โดยถอดบทเรียนการทำงาน ผ่านเทคนิคการทบทวนหลังการขับเคลื่อนกิจกรรมเสร็จสิ้น และใช้การ วิเคราะห์เนื้อหาเชิงพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า 1) การพัฒนากระบวนทัศน์และการรับรู้ของประชาชนที่มีต่อระบบการออมชุมชนวิถีพุทธ เพื่อรองรับสังคมสูงวัยระดับตำบล พบว่า 1.1) การรู้ทุกข์ พบว่า ปัญหาในเชิงพื้นที่ที่ส่งผลกระทบใน เชิงเศรษฐกิจ สามารถสรุปได้ใน 4 ประเด็น ประกอบด้วย ปัญหาด้านสินค้า ปัญหาด้านหนี้สิน ปัญหา ด้านอาชีพ และปัญหาด้านการตลาด 1.2) การรู้ทุน เป็นการรู้จักตัวตนของชุมชน เพื่อคัดเลือก ตัวแทนนักจัดการชุมชนด้านการออมในการขับเคลื่อนการพัฒนาระบบการออมชุมชนวิถีพุทธเพื่อ รองรับสังคมสูงวัยระดับตำบล จำนวน 21 คน ประกอบด้วย ผู้นำชุมชน ผู้นำท้องที่ และอาสาสมัคร สาธารณสุขประจำหมู่บ้าน และ 1.3) การรู้เท่าทัน เป็นการกำหนดแนวทาง (1) การพัฒนาระบบการ ออมชุมชนใน 4 ประเด็น ประกอบด้วย การพัฒนาระบบการออมชุมชนตามหลักอุฏฐานสัมปทา (การ ขยันหา) เป็นการพัฒนาทักษะเดิม เพิ่มเติมทักษะใหม่ (2) การพัฒนาระบบการออมชุมชนตามหลักอา รักขสัมปทา (การรักษาไว้) เป็นกระบวนการพัฒนาเพื่อหาแนวทางในการลดรายจ่ายที่ไม่จำเป็นเพื่อให้ เกิดความพอดี เพื่อให้มีส่วนที่เหลือก็ให้เก็บไว้หรือออมเพื่อใช้ในอนาคต (3) การพัฒนาระบบการออม ชุมชนตามหลักกัลยาณมิตตตา (การมีใจต่อกัลยาณมิตร) เป็นกระบวนการพัฒนาเพื่อสร้าง การ แลกเปลี่ยนความรู้ ความเข้าใจ ความร่วมมือ เป็นการสร้างเครือข่ายความร่วมมือ และ (4) การพัฒนา ระบบการออมชุมชนตามหลักสมชีวตา (การใช้ชีวิตแบบพอเพียง) เป็นกระบวนการพัฒนาบุคคลโดย ใช้ฐานความรู้ ฐานเศรษฐกิจและฐานคุณธรรม การช่วยเหลือสมาชิกชุมชนพึ่งกันและกัน

2) การพัฒนาระบบการออมชุมชนวิถีพุทธเพื่อรองรับสังคมสูงวัยระดับตำบล เป็น กระบวนการในการพัฒนาระบบการออมชุมชนวิถีพุทธ ผ่านการมีส่วนร่วมของประชาชนในตำบล หนองนมวัว ซึ่งเห็นควรร่วมกันในกิจกรรมการพัฒนา จำนวน 5 ชุดกิจกรรม ประกอบด้วย ชุด กิจกรรมที่ 1 การอบรมเชิงปฏิบัติการ “การตลาดออนไลน์ เทคนิคถ่ายภาพด้วยมือถือ” ชุดกิจกรรมที่ 2 การอบรมเชิงปฏิบัติการ “การวิเคราะห์และออกแบบธุรกิจด้วย Business Model Canvas (BMC)” ชุดกิจกรรมที่ 3 การอบรมเชิงปฏิบัติการ “การทำพวงมาลัยจากผ้าขาวม้า” ชุดกิจกรรมที่ 4 การอบรมเชิงปฏิบัติการ “งานดอกไม้” มีรายละเอียดการอบรม (1) การกำดอกไม้ไหว้พระจาก ดอกไม้แถวบ้าน และ (2) การทำบายศรีปากชาม และชุดกิจกรรมที่ 5 การขยายผลตู้เย็นข้างบ้าน ตู้ ยาข้างครัว 3) การถอดบทเรียนการพัฒนาระบบการออมชุมชนวิถีพุทธเพื่อรองรับสังคมสูงวัยระดับ ตำบล พบว่า 3.1) การประเมินกระบวนการชุมชนด้วยตนเอง 9 มิติ พบว่า ผลการประเมิน กระบวนการชุมชนด้วยตนเอง 9 มิติ ร้อยละ 100 ประเมินให้ผ่านในค่าเฉลี่ยมากกว่า 4.50 และ การประเมินผลจากการสังเกตการณของนักวิจัย และผู้ร่วมวิจัยท้องถิ่น และ 3.2) การถอดบทเรียน การทำงาน (After Action Review: AAR) พบว่า ปัญหาและข้อจำกัด ประกอบด้วย (1) ปัญหาสา ธารณภัยในพื้นที่ และ (2) การจัดการเวลาไม่ตรงกันระหว่างส่วนตัวและส่วนร่วม ส่วนปัจจัย ความสำเร็จ ประกอบด้วย (1) การบริหารจัดการ (2) ภาคีเครือข่าย (3) การรับฟัง ทบทวนเพื่อ แก้ปัญหา และ (4) ผู้นำ/นักจัดการชุมชน/พี่เลี้ยง