การพัฒนากิจกรรมและองค์ความรู้นวัตกรรมการการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์คือ ๑) เพื่อพัฒนากิจกรรมและองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธ ๒) เพื่อสร้างชุดกิจกรรมองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทย ๓) เพื่อประเมินชุดกิจกรรมองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทยศึกษาวิจัยครั้งนี้เป็นในการวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยที่ผสมผสานการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (Participatory Research) กับการวิจัยเชิงปฏิบัติการ(Action Research) รวมทั้งวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Quanlitative Research) โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงบรรยาย (Descriptive Research)โดยมีขั้นตอนคือ ขั้นตอนที่ พัฒนากิจกรรมและองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธ จากนั้นทำการสนทนากลุ่ม (Focus Group Discussion) เพื่อสร้างชุดกิจกรรมองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทยแล้วดำเนินการฝึกอบรมกลุ่มตัวอย่างโดยใช้การวิจัยเชิงปริมาณเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ผลการฝึกอบรม ทั้งก่อนและหลังการฝึกอบรม จากนั้นสรุปผล อภิปรายเชิงพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า ๑. พัฒนากิจกรรมและองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธการพัฒนากิจกรรมและองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธ ทั้ง ๒ โรงเรียนคือโรงเรียนมัธยมศึกษาจุลมณีศรีสะเกษและ โรงเรียนสุรินทร์ราชมงคล โดยนำจุดร่วมของทั้ง ๒ โรงเรียนมาเป็นแม่แบบดังนี้ ๑) การใช้หลักธรรมในการบริหาร ๒) การมีส่วนร่วม ๓) นำเทคโนโลยีมาใช้ในการสื่อสาร ๔) กระตุ้นให้รู้คิด ๕) ทำให้ดูเป็นตัวอย่าง ๖) ประสานความร่วมมือ ๗) การคัดเลือกบุคคลภายใต้เงื่อนไขที่กำหนด ๘) ใช้หลักกัลยาณมิตร

๒. สร้างชุดกิจกรรมองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทย ผู้วิจัยได้ถอดแบบมาจาก ๒ โรงเรียนและนำไปใช้ที่อำเภอวังน้อย จังหวัดอยุธยา โดยมีรายละเอียดกิจกรรมดังนี้ กิจกรรมที่ ๑ กิจกรรมการสื่อสารเพื่อการเรียนการสอนเชิงพุทธเป็นกิจกรรมที่ให้นักเรียนรู้จักการเรียนการสอนแบบปกติและการเรียนการสอนเชิงพุทธ โดยการบรรยายเปรียบเทียบการจัดการเรียนการสอนทั้งสองแบบ เพื่อให้นักเรียนได้สื่อสารในความคิดของตัวเองและถ่ายทอดให้เพื่อนในระดับเดียวกัน รุ่นเดียวกัน ได้รับฟังและแสดงความคิดเห็นร่วมกัน กิจกรรมที่ ๒ กิจกรรมการสื่อสารในสังคมเชิงพุทธ เป็นกิจกรรมให้นักเรียนได้แสดงออกถึงการสื่อสารในสังคม เพื่อให้สังคมเข้าใจซึ่งกันและกันโดยใช้หลักพุทธธรรม เข้ามาประยุกต์บูรณาการ มีการ์ดภาพซึ่งเป็นภาพทั่วไปหลายๆใบที่นักเรียนได้เคยเห็นและให้นักเรียนมองในระยะเวลาที่สั้น เลือกการ์ดที่ถูกใจที่สุด ผู้สอนอธิบาย ให้นักเรียนมองภาพและคิดว่าภาพนั้นที่หยิบมาตรงกับตัวเองในลักษณะไหน หลังจากนั้น ให้จับคู่เพื่อนและให้อธิบายภาพนั้นให้เพื่อนฟังและสลับกันให้เพื่อนเล่าเรื่องในการ์ดที่เพื่อนหยิบมาให้เราฟัง เพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนความคิดกันในสังคม กิจกรรมที่ ๓ กิจกรรมการสื่อสารเพื่อการดำเนินชีวิตเชิงพุทธเป็นกิจกรรมที่ให้นักเรียนได้คิดจากสถานการณ์ปัจจุบันทันด่วนและเตรียมความพร้อมรับมือกับสถานการณ์ในการดำเนินชีวิตในอนาคตข้างหน้า โดยให้นักเรียนจับกลุ่ม ๔ -- ๕ คน โดย ผู้สอน จะให้มีวลี เช่น “อยู่ให้ได้ , อีกสองร้อยปีข้างหน้า , เมตตา , ฉันมีความสุข, หายใจกันเถอะ ฯลฯ เพื่อให้นักเรียนช่วยกันคิด ถ้าหากการใช้ชีวิตในปัจจุบันมีทั้ง ความสุข ความทุกข์ ปัญหา แล้วถ้าหากมีคำวลีเหล่านี้ นักเรียนจะสื่อสารให้คนในสังคม ได้รับรู้และสบายใจในแนววิถีพุทธอย่างไร? และให้นักเรียนได้ร่วมกันคิด พร้อมทั้งออกมาอภิปรายแลกเปลี่ยนเรียนรู้การใช้ชีวิตในสังคม ๔. กิจกรรมการขับเคลื่อนพื้นที่นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทยเป็นกิจกรรมที่ให้ผู้เรียนการเรียนรู้เท่าทันสื่อสถานการณ์ในปัจจุบัน ไม่หลงและติดอยู่ในวังวนของโลกโชเซียลมีเดีย โดยการเสพสื่อให้มีสติ โดย ผู้สอนแจกกระดาษ A4 ให้นักเรียนทุกคน โดยตั้งคำถาม “เมื่อนักเรียนเป็นคนคนหนึ่งที่สามารถช่วยตัดไฟแต่ต้นลมในการเสพสื่อในสังคมอย่างมีสติ นักเรียนอยากจะบอกอะไรกับคนในสังคม” ให้นักเรียนอธิบายเขียนลงในกระดาษ A4 เพื่อให้นักเรียนได้แสดงความคิดเห็นผ่านตัวหนังสือและใช้ความคิดของตัวเองประกอบการการสื่อสารกับตัวเอง คนใกล้ตัว คนในสังคม เพื่อจะได้เป็นเกาะป้องกันในการตกหลุมสื่อที่อันตรายในสังคม ๓. ประเมินชุดกิจกรรมองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทย พบว่าชุดกิจกรรมองค์ความรู้นวัตกรรมการสื่อสารเชิงพุทธเพื่อรู้เท่าทันสื่อของเยาวชนไทย รายด้าน อยู่ในระดับมาก ทั้ง ๔ ด้านคือด้านวิทยากร ด้านสถานที่ / ระยะเวลา / อาหาร ด้านการให้บริการของเจ้าหน้าที่ และด้านด้านความรู้ความเข้าใจ