A Conceptual Model of Bi-Dimensional Development for Happiness Access by Biofeedback Process

Abstract

งานวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วยวัตถุประสงค์ 3 ประการคือ (1) เพื่อสำรวจแนวคิดเรื่องการเข้าถึงความสุขตามหลักพระพุทธศาสนาและแนวคิดความสุขมวลรวมประชาชาติ (GNH), (2) เพื่อศึกษาทฤษฎีไบโอฟีดแบ็ค (biofeedback) และ (3) เพื่อนำเสนอแบบจำลองแนวคิดในการพัฒนาแบบทวิมิติเพื่อการเข้าถึงความสุขด้วยกระบวนการไบโอฟีดแบ็ค ในการเก็บข้อมูลได้ดำเนินการเก็บข้อมูลเชิงเอกสารพร้อมทั้งจากการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูล 8 ท่านจาก 6 ประเทศที่เป็นพระภิกษุและนักวิชาการชาวพุทธผู้มีความรู้ทั้งทางพระพุทธศาสนาและวิทยาศาสตร์ ตรวจสอบดัชนีความสอดคล้องระหว่างข้อคำถามและวัตถุประสงค์ (IOC) โดยผู้เชี่ยวชาญจำนวน 3 ท่าน

ผลวิจัยแสดงให้เห็นว่าพระพุทธศาสนาให้ความสำคัญกับ “การเข้าถึงความสุขเหนือความสุข” นั่นคือการเข้าถึงความสุขที่เหนือกว่าโดยการจัดการกับภาวะของทุกข์และสุข ในขณะที่ข้อปฏิบัติของความสุขมวลรวมประชาชาติเน้นทางสายกลาง วิถีแห่งความสันโดษ และการมีส่วนร่วมทางสังคม ส่วนกระบวนการไบโอฟีดแบ็คใช้เครื่องมือตรวจวัดที่หลากหลาย 7 ประเภท มี การตรวจคลื่นสมอง (EEG) และการตรวจเส้นประสาทและกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้า (EMG) เป็นต้น เมื่อกระบวนการดังกล่าวถูกนำมาประยุกต์ใช้กับการฝึกกรรมฐานตามแนวพุทธแล้ว จะทำให้ผู้ปฏิบัติธรรมสามารถประเมินความสุขในสมาธิของตนในรูปแบบที่สามารถจับต้องได้อย่างเป็นรูปธรรม สำหรับแบบจำลองที่สร้างขึ้นนั้นแสดงให้เห็นถึงการพัฒนาแบบทวิมิติเพื่อการเข้าถึงความสุข ประการแรกคือ (1) มิติทางจิตใจ หมายถึงการพัฒนาจิตใจเพื่อเข้าถึงความสุขในสมาธิ 5 อย่าง ได้แก่ ปรมโมทย์, ปีติ, ปัสสัทธิ, สุข และสมาธิ เครื่องมือของไบโอฟีดแบ็คสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้อย่างกลมกลืนกับการฝึกสมาธิและความสุขที่เกิดขึ้นสามารถวัดได้จากปรากฏการณ์ของทั้งร่างกายและจิตใจ ประการที่สองคือ (2) มิติทางปัญญา หมายถึงการพัฒนาปัญญาเพื่อการเข้าถึงพระนิพพานความสุขสูงสุดแห่งมวลมนุษยชาติ