Human Behaviors in Promoting Balance of Family according to Buddhist Psychology

Abstract

งานวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ 2 ประการคือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องความสมดุลของครอบครัวในพระพุทธศาสนาและทฤษฎีพฤติกรรมครอบครัวทางจิตวิทยา และ 2) เพื่อเสนอแนะพฤติกรรมในการเสริมสร้างความสมดุลของครอบครัวตามหลักพุทธจิตวิทยา คณะผู้วิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลพร้อมทั้งการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลหลัก 10 ท่านจาก 5 ประเทศ และตรวจสอบการหาค่าความเที่ยงตรงของแบบสัมภาษณ์โดยผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน

ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่าความสมดุลของครอบครัวหมายถึงความสัมพันธ์ที่ดี มีความสุข และสมดุลของครอบครัวคือกลุ่มบุคคลที่อาศัยอยู่ด้วยกันซึ่งอาจเป็นได้ทั้งครอบครัวแบบคู่สมรส หรือครอบครัวแบบพ่อแม่ลูก สมาชิกในครอบครัวควรมีรูปแบบของพฤติกรรมเชิงพุทธที่คล้ายกัน ในปริมาณที่เท่ากัน และเป็นประโยชน์ร่วมกัน ประการแรกในครอบครัวแบบคู่สมรส (SPOUSE Family) สามีและภรรยาต้องมีทั้งคุณสมบัติที่ครบถ้วนตามหลักคุณธรรมสำหรับผู้ครองเรือน (ฆราวาสธรรม) มีความเท่าเทียมกันตามหลักชีวิตที่สมดุล (สมชีวิธรรม) และมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเองตามคำสอนของพระพุทธศาสนาตามที่ปรากฏในสิงคาลกสูตร ตลอดจนการใช้ชีวิตร่วมกันในฐานะคู่รักแบบเทวดา ไม่ใช่คู่รักแบบผี ประการที่สองในครอบครัวแบบพ่อแม่ลูก (PARENTS-CHILDREN Family) สมาชิกควรร่วมกันยึดหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนาในการดำรงชีวิต เช่น ความรู้คุณและตอบแทนคุณท่าน (กตัญญูกตเวที) พร้อมทั้งฝึกฝนตนเองให้มีความรับผิดชอบในหน้าที่ของตนเองตามแบบอย่างในสิงคาลกสูตร ตลอดจนศักยภาพในการรักษาทรัพย์สมบัติเพื่อดำรงสกุลให้คงอยู่สืบไป ส่วนทฤษฎีทางจิตวิทยาทั้งทฤษฎีระบบครอบครัว (Family Systems Theory) และทฤษฎีพฤติกรรมวางแผน (Planned Behavior Theory-PBT) ได้อธิบายถึงระบบ โครงสร้าง ความสัมพันธ์ ความเชื่อ พฤติกรรมการวางแผน และดุลยภาพของครอบครัว ท้ายที่สุด พฤติกรรมมนุษย์ทั้ง 4 ด้านคือ (1) พฤติกรรมเชิงคุณธรรม (2) พฤติกรรมเชิงความรับผิดชอบ (3) พฤติกรรมต่างตอบแทนซึ่งกันและกัน (4) พฤติกรรมการสนับสนุน พฤติกรรมเหล่านี้เป็นกุญแจสำคัญในการเสริมสร้างความสมดุลของครอบครัวอย่างยั่งยืนตามหลักพุทธจิตวิทยา