มรดกโลกมรดกธรรม : ประวัติศาสตร์หลักธรรมและหลักฐานโบราณคดีทางพระพุทธศาสนาในจังหวัดนครศรีธรรมราช

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของอาณาจักรตามพรลิงค์ หรือนครศรีธรรมราช 2) เพื่อศึกษาการเข้ามาและพัฒนาการของพระพุทธศาสนาในจังหวัด นครศรีธรรมราช 3) เพื่อศึกษาหลักฐานแหล่งโบราณคดีที่มีอิทธิพลและร่องรอยการแพร่หลายของ พระพุทธศาสนาในนครศรีธรรมราช และ 4) เพื่อศึกษาวิถีชีวิตของชาวนครศรีธรรมราชที่มีต่อ หลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยเน้น การศึกษาเอกสาร นำเสนอผลการวิจัยเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1. ประวัติความเป็นมาของอาณาจักรตามพรลิงค์หรือนครศรีธรรมราช ความเป็นมาอาณาจักรตามพรลิงค์หรือนครศรีธรรมราช เคยเป็นอาณาจักรหรือนครรัฐ อิสระ มีความสำคัญทางการปกครอง เศรษฐกิจ ศาสนา และสังคมต่อดินแดนอื่นในเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ เป็นเมืองที่มีชื่อเสียงไม่น้อยกว่า 1,800 ปีมาแล้ว มีหลักฐานทางโบราณคดีและหลักฐานอื่น เป็นเครื่องยืนยันได้ว่าอาณาจักรตามพรลิงค์หรือนครศรีธรรมราช มีกำเนิดมาตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 7 มีความรุ่งเรืองสูงสุดในช่วงพุทธศตวรรษที่ 17 จึงเปลี่ยนจากเมืองตามพรลิงค์มาเป็นเมือง นครศรีธรรมราชตราบจนปัจจุบัน 2. การเข้ามาและพัฒนาการของพระพุทธศาสนาในจังหวัดนครศรีธรรมราช ตามหลักฐานโบราณคดีระบุว่า อิทธิพลของศาสนาพราหมณ์และพุทธศาสนาได้เข้าสู่ นครศรีธรรมราชและจังหวัดใกล้เคียง ตั้งแต่ราวพุทธศตวรรษที่ 8-12 เป็นพุทธศาสนานิกายมหายาน ต่อมาราวพุทธศตวรรษที่ 17 เป็นศูนย์กลางแหล่งพุทธศาสนาลัทธิลังกาวงศ์ และแพร่หลายไปทั่วทุก ภูมิภาค มีหลายอาณาจักรเข้ามายอมรับพุทธศาสนาลัทธิลังกาวงศ์จากนครศรีธรรมราช หรือเรียกว่า พุทธศาสนาลัทธิศรีธรรมราชวงศ์ ได้แก่ เมืองกรุงสุโขทัย กรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และกรุง รัตนโกสินทร์ คัมภีร์พระไตรปิฎกที่มีการชำระสังคายนาต้นสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ก็ยึดถือแบบจาก นครศรีธรรมราช จึงกล่าวได้ว่า พุทธศาสนานครศรีธรรมราช มีอิทธิพลเป็นแม่แบบขนบธรรมประเพณี วัฒนธรรมยึดถือปฏิบัติกันมาจนถึงปัจจุบัน 3. หลักฐานแหล่งโบราณคดีที่มีอิทธิพลและร่องรอยการแพร่หลายของ พระพุทธศาสนาในนครศรีธรรมราช หลักฐานทางโบราณดีและประวัติศาสตร์ที่พบในขณะนี้ แสดงให้เห็นว่า นครศรีธรรมราช ได้รับอิทธิพลทางภาษา วัฒนธรรม ศาสนา ศิลปกรรม วัฒนธรรมประเพณี มาจากประเทศอินเดีย ทั้ง โดยทางตรงและทางอ้อม สิ่งต่างๆ ที่ได้รับมานั้นถูกดัดแปลงให้เข้ากับวิถีชีวิตของชาวนครศรีธรรมราช ซึ่งแสดงให้เห็นว่าคนนครศรีธรรมราชมีการสร้างและสืบทอดวัฒนธรรมมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยมี หลักธรรมทางศาสนาเป็นพื้นฐาน นอกจากนั้น ศาสนาพราหมณ์และพระพุทธศาสนายังได้ทิ้งร่องรอย ทางโบราณคดีสำคัญไว้ ประกอบด้วยสถาปัตยกรรม ประติมากรรม เช่น ซากสถูป พระเจดีย์ พระ โพธิสัตว์ พระพิมพ์ พระพุทธรูป พระศิวะ พระวิษณุ พระพิฆเนศ และยังมีหลักฐานที่เป็นศิลาจารึก ตำนาน พงศาวดาร ที่แสดงให้เห็นถึงความรุ่งเรืองของศาสนา 4. วิถีชีวิตของซาวนครศรีธรรมราชที่มีต่อหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา จากการศึกษาพบว่า พระพุทธศาสนามีความเจริญรุ่งเรืองมาก และส่งผลต่อวิถีชีวิตของ ชาวนครศรีธรรมราชผ่านทางประเพณีส่วนบุคคล เช่น การเกิด การบวช แต่งงาน และการตาย และ ประเพณีส่วนชุมชน เช่น การให้ทานไฟ การกวนมธุปยาสยาคู การแห่ผ้าขึ้นธาตุ รวมถึงประเพณีบุญ สารทเดือนสิบ