การศึกษานโยบายและกลไกในการส่งเสริมและคุ้มครองมรดกวัฒนธรรม ทางพระพุทธศาสนาในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการคือ (1) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนานโยบาย และกลไกการรักษาส่งเสริมและคุ้มครองภูมิปัญญาและมรดกวัฒนธรรมทางพระพุทธศาสนา (2) เพื่อ ศึกษารูปแบบและกระบวนการรักษาส่งเสริมและคุ้มครองภูมิปัญญาและมรดกวัฒนธรรมทาง พระพุทธศาสนาในระดับชุมชนท้องถิ่น และ (3) เพื่อศึกษาทดลองการปฏิบัติงานของศูนย์วิชาการ วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย (มจร.) เกี่ยวกับกระบวนการรักษาส่งเสริมและ คุ้มครองภูมิปัญญาและมรดกวัฒนธรรมทางพระพุทธศาสนา ผลการศึกษาวิจัยมีดังนี้ : มรดกวัฒนธรรม หมายถึงทรัพย์สมบัติทางวัฒนธรรมของคนในรุ่นก่อนที่ตกทอดมาให้คน รุ่นหลัง โดยองค์รวมแล้วหมายถึงความเชื่อ ค่านิยม และผลผลิตที่เกิดจากพฤติกรรม การประดิษฐ์ คิดค้น คัดเลือก และปรับปรุง สร้างสรรค์ของบรรพบุรุษที่ยึดถือเรียนรู้รับรู้สืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน มรดกวัฒนธรรมรวมถึงภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็นเอกลักษณ์และความภาคภูมิใจของชาติ และปัจจุบัน ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมที่แปรเปลี่ยนไปตามกระแสโลกาภิวัตน์ ซึ่งเป็นจุดเชื่อมรอยต่อของมรดกวัฒนธรรม ดังนั้น จำต้องมีมาตรการรองรับแก้ไข ในภาครัฐ ก็มีนโยบายกำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 ใน มาตรา 57 และ 65 ให้อนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมของชาติ การจัดทำแผนยุทธศาสตร์ 20 ปี และ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 ก็กำหนดแผนไว้ชัดเจน ในส่วนกลไกของรัฐก็มี กรมศิลปากรเป็นต้นปฏิบัติ โดยมีพระราชบัญญัติอนุรักษ์โบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535 ในส่วนบทบาทของพระ สังฆาธิการและผู้บริหารคณาจารย์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ควรจะได้แสดงบทบาท อย่างเด่นชัดเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองมรดกวัฒนธรรมทางพระพุทธศาสนา และเมื่อว่าโดยกลไกและ เครือข่ายซึ่งมีอยู่ทั่วประเทศ ควรจะได้ร่วมมือกับกรมศิลปากรจัดศูนย์บริการให้ความรู้ด้านการอนุรักษ์ โบราณสถาน โบราณวัตถุ พร้อมทั้งผลักดันและขับเคลื่อนศักยภาพในการจัดตั้งศูนย์อนุรักษ์เอกสาร โบราณเป็นหน่วยงานหนึ่งของมหาวิทยาลัย