วิปัสสนาภาวนา

Abstract

เอกสารประกอบการสอนในรายวิชา วิปัสสนาภาวนา รหัส ๖๐๖ ๒๐๖ หลักสูตรพุทธ ศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิปัสสนาภาวนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราช วิทยาลัย วิทยาเขตบาฬีศึกษาพุทธโฆส นครปฐม เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาวิปัสสนาภาวนาตามที่ ปรากฏในคัมภีร์หลักทางพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นหลักฐานชั้นต้นที่บรรจุค าสอนของพระพุทธเจ้าและ ของพระสาวกส าคัญบางรูปที่เกี่ยวกับการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา โดยรวบรวมค าสั่งสอนไว้เป็น หมวดหมู่ ดุจเดียวกับตะกร้าอันเป็นภาชนะส าหรับใส่ของต่างๆ ไว้ รวบรวมหลักค าสอนต่างๆ ที่ เกี่ยวกับการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา ได้ประมวลลงไว้ในพระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และปกรณ์วิเสส วิสุทธิมรรคเป็นต้น เป็นที่รวมไว้ซึ่งค าสอนของพระพุทธเจ้าเรียกว่า นวังคสัตถุศาสน์ เฉพาะในรายวิชา วิปัสสนาภาวนา มีการศึกษาความหมายของวิปัสสนาภาวนา อารมณ วิปสสนาภาวนา ความหมายของวิปัสสนาภูมิศึกษาขันธ์ ๕ คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่ เป็นภูมิของวิปัสสนา ศึกษาอายตนะ ๑๒ ที่เป็นภูมิของวิปัสสนา ศึกษาธาตุ๑๘ ที่เป็นภูมิของวิปัสสนา ศึกษาอินทรีย์ ๒๒ ที่เป็นภูมิของวิปัสสนา ศึกษาปฏิจจสมุปบาท ๑๒ ที่เป็นภูมิของวิปัสสนา ศึกษา อริยสัจ ๔ ที่เป็นภูมิของวิปัสสนา ศึกษาแนวทางการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ คือ ๑.กายานุปัสสนาสติปัฎฐาน ๒. เวทนานุปัสสนาสติปัฎฐาน ๓. จิตตานุปัสสนาสติปัฎฐาน ๔. ธัมมา นุปัสสนาสติปัฎฐาน และศึกษาผลของการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ ได้แก่ ๑. การ บรรลุพระโสดาบัน ๒.การบรรลุพระสกทาคามี๓.การบรรลุพระอนาคามีและ ๔.การบรรลุพระ อรหันต์ที่เป็นผลของการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาตามหลักสติปัฏฐาน ๔ จนบรรลุพระนิพพาน เอกสารประกอบการสอนในรายวิชาวิปัสสนาภาวนานี้ผู้เขียนได้เขียนขึ้นเพื่ออ านวยความ สะดวกแก่นิสิตนักศึกษาเป็นเบื้องต้น ในการที่จะเข้าไปศึกษาค้นคว้าการเรียนรู้เนื้อหาในการศึกษา ความหมาย หลักธรรมที่เป็นภูมิของวิปัสสนาภาวนา แนวทางการปฏิบัติและผลของการปฏิบัติ วิปัสสนาภาวนาตามวัตถุประสงค์ของรายวิชาที่ตั้งไว้