คัมภีร์ปทสังคหะ : การตรวจชำระและการศึกษาวิเคราะห์

Abstract

บทความนี้ เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง คัมภีร์ปทสังคหะ : การตรวจชำระและการศึกษา วิเคราะห์ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาเนื้อหาโครงสร้างคัมภีร์ปทสังคหะ โดยวิธี Documentary Research ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง เรียบเรียงบรรยาย เชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า ปท สังคหะ แปลว่า “ประมวลบท” หมายถึง การรวบรวมบทในภาษาบาลีทั้ง 4 อย่าง คือ นาม อาขยาต อุปสรรค และนิบาต รจนาโดยพระอาทิจจวงศ์ อดีตเจ้าอาวาสวัดอาทิจจวงศ์ กรุงย่างกุ้ง ประเทศสหภาพเมีย นมาร์ เป็นพระภิกษุผู้มีวิริยะอุตสาหะ กล่าวกันว่าท่านชอบอ่านตำราวิชาการจนบางคราวมิได้จำวัดหลายวัน และได้ศึกษาพระไตรปิฎกจบถึง 40 รอบ ในบั้นปลายชีวิตของท่านได้เปิดหลักสูตรสอนพระไตรปิฎกโดยย่อ 6 เดือน และได้สอนหลักสูตรนี้หลายครั้งจนถึงวาระสุดท้าย คัมภีร์ปทสังคหะจัดอยู่ในกลุ่มคัมภีร์ไวยากรณ์ที่ไม่อ้างสูตร ส่วนมากรจนาเป็นคาถา เพื่อการ ท่องจำทำความเข้าใจ ลำดับขั้นตอนนำเสนอไม่ซับซ้อน มีลักษณะอาศัยปทมาลาจากคัมภีร์ต้นแบบ เช่น คัมภีร์กัจจายนะ ปทรูปสิทธิ และสัททนีติไวยากรณ์ เป็นต้น และอาศัยเนื้อความบางส่วนจากคัมภีร์กลุ่มสุ โพธาลังการบ้าง คัมภีร์สัททัตเภทจินตาเป็นต้นบ้าง ดังนั้น ผู้วิจัย จึงได้นำเสนอความเชื่อมโยงของเนื้อความ ในคัมภีร์ ปทสังคหะ 6 วิภาคแรก ที่เป็นส่วน สฺยาทฺยนฺต วิภาคที่ 7 เป็นตฺยาทฺยนฺต และ 2 วิภาคสุดท้ายกับ คัมภีร์ที่อาศัยหรือจะเรียกว่าคัมภีร์ต้นแบบในการรจนาคัมภีร์ปทสังคหะ เช่น การกระจายบท บทที่นำมา กระจายตาม การแสดงลักษณะอาขยาต เป็นต้น This research paper’s objective is to study the background, history and contents of Padasangaha scripture. The findings are that Pasangaha scriptures was composed by Venerable Adiccavong, the late abbot of Adiccavong monastery, Yangon, the Republic of the Union of Myanmar. Ven. Adiccavong was acclaimed as a great diligent Bhikkhu. It was said that he had read academic texts until he forgot sleeping for several days. He had completed reading Tipitaka 40 rounds and officially opened Tipitaka Studies curriculum (six months course) and taught several times until the end of his life. ‘Padasangaha’ word means ‘glossary of Pali term’ which means a collection of 4 Pali components including noun, verbal conjugation, prefix and suffix. This Padasangaha scripture was categorized in grammatic group without Sutta. They are almost verses for purpose of easily memorizing and understanding without complex patterns. It collects Pali terms from 3 main original scriptures; Kaccayana, Moggallana and Saddaniti etc. as well as some terms from Saddattabhedacinta texts etc. therefore researcher presents the relation of contents in first 6 parts of Padasaghaha scripture which are parts of Syadyanta and the last 2 parts with reference texts called as original scripture for Padasangaha, for example distributing, distributed terms and verbal conjugations and so on.